Herpes môi (mụn rộp ở môi) là bệnh nhiễm trùng do virus herpes simplex gây ra. Bệnh thường gây đau và ngứa ở môi hoặc xung quanh miệng.

Herpes môi là bệnh gì?

Bệnh Herpes môi còn được gọi là mụn nước sốt, là những vết phồng rộp nhỏ thành từng đám trên môi và xung quanh miệng. Bệnh Herpes môi gây ra do virus Herpes simplex (HSV).

Có 2 loại là HSV-1 và HSV-2. Cả 2 loại virus đều có thể gây loét xung quanh miệng (herpes labialis) và trên cơ quan sinh dục (herpes genital).

Người bệnh bị Herpes môi do nhiễm virus này từ người bệnh qua tiếp xúc trực tiếp như hôn, quan hệ tình dục bằng miệng,… hoặc tiếp xúc gián tiếp khi ăn uống chung, dùng chung mỹ phẩm, vật dụng cá nhân. 

Vùng da quanh chỗ phồng thường nổi đỏ, sưng lên và đau nhức. Vùng bị phỏng có thể vỡ, dịch trong chảy ra ngoài và sau đó đóng vảy sau vài ngày. Tuy nhiên, vết thương thường tự lành trong khoảng vài ngày tới 2 tuần và cũng có thể điều trị tại nhà.

Người bị nhiễm virus Herpes và mọc mụn rộp ở môi có thể khắc phục triệu chứng song không thể loại bỏ hoàn toàn tác nhân gây bệnh. Y học vẫn chưa tìm ra cách để điều trị bệnh triệt để, vì thế mụn rộp Herpes môi hoàn toàn có thể tái phát nhiều lần. Virus thường gây tái phát Herpes môi nếu gặp yếu tố thuận lợi như:

• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, nhất là khu vực vùng môi.
• Hệ miễn dịch cơ thể kém khi mắc bệnh, dị ứng thực phẩm, bệnh suy giảm miễn dịch hoặc khi mang thai, thay đổi hormone do chu kỳ kinh nguyệt.
• Tổn thương ở vùng nướu, môi hoặc bệnh lý răng miệng.
• Cơ thể mệt mỏi hoặc căng thẳng.
• Thực hiện phẫu thuật thẩm mỹ vùng môi, mặt ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của vùng da này.

Triệu chứng của bệnh Herpes môi

Ngoài các biểu hiện chính trên môi và quanh miệng, còn có thể có những triệu chứng khác như:

• Miệng bị đau, ảnh hưởng đến vấn đề ăn uống và ngủ nghỉ. Vị trí đau chủ yếu ở vùng bị mụn rộp
• Bị sốt
• Đau họng
• Sưng hạch cổ
• Chảy nước dãi ở trẻ nhỏ.

Lần đầu nhiễm virus có thể không có dấu hiệu mụn rộp. Tuy nhiên nếu có biểu hiện, mụn rộp có thể lan tràn đến mọi nơi trong miệng và tình trạng này thường nghiêm trọng hơn trong những lần bùng phát sau này.

Sau khi bị nhiễm, virus HSV sẽ tồn tại trong cơ thể và sẽ gây tái đi tái lại trong suốt quãng đời còn lại của bệnh nhân. Bệnh mụn rộp ở môi tái diễn thường xuất hiện ở mép môi. Giai đoạn tiền phát trong khoảng 6 đến 48 giờ đầu tiên, khi chưa có biểu hiện mụn. Bệnh nhân sẽ có cảm giác ngứa, tê, hơi nhói, nóng, căng hoặc đau ở vùng bị nhiễm bệnh.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh herpes môi

Các biến chứng do herpes môi rất hiếm gặp. Biến chứng có thể xảy ra nếu vi – rút lây lan sang những bộ phận khác của cơ thể như:

• Mắt: Gây nhiễm trùng mắt và nếu tình trạng này tái diễn, viêm giác mạc herpes có thể dẫn đến sẹo giác mạc, giảm thị lực và gây mù.
• Não, tuỷ sống: Vi rút có thể lan tràn đến hệ thần kinh trung ương, gây ra tình trạng được gọi là viêm não màng não thường gặp ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu.
• Sinh dục: Có thể gây loét hoặc sùi ở vùng sinh dục.
• Các vùng da khác trên cơ thể: Nếu bệnh nhân có cơ địa bị chàm và nhiễm herpes, cần lưu ý đến tình trạng viêm da nghiêm trọng gọi là herpes chàm hóa. Lúc này cần đến khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Bạn cần đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt khi:

• Mụn ở môi không hết sau 2 tuần
• Có các triệu chứng nặng như sốt cao hoặc dai dẳng, khó thở, khó nuốt
• Mắt đỏ và kích ứng (có thể kèm chảy dịch)
• Herpes môi tái phát thường xuyên
• Đang điều trị ung thư, mắc bệnh viêm da dị ứng hoặc các bệnh làm suy giảm hệ thống miễn dịch (HIV/AIDS).

Các phương pháp điều trị Herpes môi

Dù chưa có cách để điều trị bệnh Herpes hoàn toàn, song chăm sóc và điều trị tại nhà tích cực, đúng cách sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt triệu chứng. Dưới đây là các cách điều trị thường được áp dụng:

Dùng kem bôi hoặc thuốc mỡ

Mụn rộp ở môi thường gây đau đớn, ngứa rát vô cùng khó chịu cho người bệnh. Để kiểm soát cơn đau và ngứa do Herpes ở môi và thúc đẩy quá trình tự làm lành tổn thương thì dùng thuốc mỡ hoặc kem bôi kháng virus là cần thiết. Thuốc thường dùng điều trị là Acyclovir được dùng ngay khi mụn Herpes môi khởi phát, triệu chứng bệnh sẽ được kiểm soát nhanh chóng.

Dùng thuốc uống kháng virus

Bệnh Herpes môi do virus gây ra, vì thế dùng thuốc uống kháng virus sẽ giúp giảm nhanh triệu chứng bệnh. Các loại thuốc thường được chỉ định dùng là acyclovir. Các loại thuốc này có tác dụng nhanh với bệnh Herpes môi song có thể gây ra một vài tác dụng phụ, vì thế cần dùng theo chỉ định của bác sĩ.

Nếu người bệnh có hệ miễn dịch kém hoặc cơ địa nhạy cảm, dễ dị ứng, mang thai thì bác sĩ cần cẩn trọng hơn trong sử dụng thuốc điều trị Herpes môi. Nếu không điều trị tốt, bệnh kéo dài dai dẳng gây biến chứng, bệnh nhân sẽ cần điều trị với thuốc liều cao hơn.

Thuốc chữa trị Herpes môi có thể sử dụng hàng ngày để ngăn chặn nguy cơ bệnh tái phát, đặc biệt ở những người thường xuyên phát bệnh, gây đau đớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Nếu hệ miễn dịch suy yếu và bị phát bệnh, cần đi khám để được chỉ định sử dụng thuốc và liệu lượng phù hợp để kiểm soát các triệu chứng và dùng liều hàng ngày để ngăn chặn bệnh tái phát. Dù tỷ lệ rất hiếm nhưng đôi với trẻ em và người lớn có hệ miễn dịch yếu, đôi khi phải dùng kháng sinh trong những giai đoạn mụn rộp nghiêm trọng, nhằm chữa trị bội nhiễm vi khuẩn.

Giai đoạn đầu tiên của Herpes môi có thể rất đau đớn, gây khó khăn trong sinh hoạt, ăn uống, và ngủ nghỉ. Đối với trẻ em bị bệnh, có thể có sốt và nhiều mụn rộp lở loét trong miệng, trường hợp này cần phải khuyến khích cho trẻ uống đủ nước và các chất lỏng khác để tránh tình trạng mất nước. Ngoài ra, với người lớn và trẻ lớn ở giai đoạn đầu tiên của mụn rộp, đôi khi cần được chỉ định một toa thuốc súc miệng mạnh để giải quyết triệu chứng đau.

Biện pháp chăm sóc tại nhà khi bị Herpes môi

Nếu bệnh Herpes môi nhẹ, mới khởi phát thì một số phương pháp chăm sóc, điều trị tại nhà sau có tác dụng giảm nhẹ triệu chứng, tăng phục hồi:

Chườm lạnh

• Bạn sử dụng nước đá lạnh hoặc đá bọc trong vải chườm lên mụn loét trên môi 20 phút mỗi lần, mỗi ngày từ 2 – 3 lần. Triệu chứng đau do Herpes môi sẽ được giảm nhẹ. Lưu ý không nên để đá hoặc nước đá chạm trực tiếp vào vùng da bị bệnh vì có thể gây tổn thương nhiễm trùng nặng hơn.

Thuốc giảm đau, hạ sốt không kê đơn

• Nên lưu ý tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng các loại thuốc không kê đơn này, nhất là với trẻ nhỏ vì có thể gây ra nhiều tác dụng phụ. Thuốc giảm đau hạ sốt do Herpes môi có thể dùng tại nhà là acetaminophen hoặc ibuprofen.

Hạn chế thực phẩm chua

• Mụn Herpes môi càng gây đau đớn, khó hồi phục hơn nếu tiếp xúc với acid từ thực phẩm, nhất là có trong các loại hoa quả như cam, quýt, chanh,… Bạn có thể uống để tăng cường miễn dịch cho cơ thể, song nên dùng ống mút để tránh chạm vào vùng da nhiễm virus.

Dưỡng ẩm

• Có thể dưỡng ẩm cho vùng da bị bệnh bằng gel lô hội hoặc son dưỡng lô hội. Trong lô hội có tinh chất có tác dụng làm mát, làm dịu tổn thương da rất tốt.

Uống nhiều nước

• Herpes môi có thể gây ra nhiều mụn rộp đau đớn trong miệng, khiến trẻ bị sốt, khó khăn khi ăn, ngủ và mất nước. Vì thế, cần uống thêm nhiều nước lọc và nước hoa quả các loại để tránh mất nước, giảm đau đớn, tăng tốc độ phục hồi bệnh.

Phòng ngừa Herpes môi tái phát.

Lây nhiễm virus Herpes từ người bệnh hoặc tạo yếu tố thuận lợi cho virus phát triển gây bệnh sẽ khiến Herpes môi khởi phát. Các biện pháp sau có tác dụng phòng ngừa lây nhiễm và tái phát bệnh hiệu quả:

• Tránh hôn với người đang có dấu hiệu bệnh hoặc bản thân bạn đang mắc bệnh.
• Cẩn thận khi chạm vào mụn rộp của người bệnh dù ở môi hoặc bất cứ bộ phận nào trên cơ thể, nếu có thể hãy sử dụng gang tay và rửa tay sát khuẩn ngay sau đó.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời quá lâu và quá mạnh, có thể đeo khẩu trang và dùng son dưỡng môi chống UV nếu buộc phải ra ngoài trời.
• Sử dụng bao cao su và màng chắn miệng khi quan hệ tình dục, hạn chế quan hệ tình dục với nhiều người.

Trong mọi trường hợp, giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ là phương pháp tốt nhất giúp phòng chống nguy cơ lây nhiễm Herpes môi cũng như nhiều căn bệnh khác do virus gây ra.