Suy tim là một trong những bệnh lý tim mạch thường gặp và nguy hiểm hiện nay. Bệnh biểu thị tình trạng tim không đủ mạnh để đảm bảo cung cấp đủ máu cho các hoạt động cần thiết của cơ thể. Người bệnh nặng phải đối mặt với nguy cơ tử vong cao do các vấn đề về nhịp tim và các tình trạng suy tim không đáng kể.

Suy tim là bệnh gì?

Suy tim là tình trạng tim bị suy yếu do các tổn thương thực thể hay các rối loạn chức năng làm cho cơ tim không đủ khả năng bơm máu để đáp ứng nhu cầu cung cấp máu và oxy của cơ thể. Về cơ bản, làm cho hoạt động bơm máu của tim trở nên khó khăn hơn khiến người bệnh thường cảm thấy khó thở, mệt mỏi.

Hệ thống tim mạch của bệnh nhân không thể cung cấp đủ máu cho các tế bào khiến người bệnh mệt mỏi và khó thở, một số người bị ho. Các hoạt động hàng ngày như đi bộ, leo cầu thang hoặc mang vác đồ có thể trở nên khó khăn hơn. Khi bệnh nhân gắng sức, có thể xuất hiện tình trạng ứ dịch dẫn đến sung huyết phổi và phù ngoại vi.

Ngoài ra người bệnh suy tim nặng sẽ đứng trước nguy cơ tử vong cao do các rối loạn nhịp và các đợt suy tim mất bù. Suy tim được chia làm hai loại là suy tim cấp tính và mạn tính.

Nguyên nhân gây bệnh

• Bệnh lý mạch vành như: hội chứng vành cấp, thiếu máu cục bộ cơ tim…
• Tăng huyết áp
• Hẹp van tim: hẹp van động mạch chủ; hẹp van 2 lá
• Hở van tim: hở van hai lá nặng, hở van động mạch chủ
• Bệnh tim bẩm sinh có luồng thông trong tim: thông liên thất, thông liên nhĩ, còn ống động mạch, cửa sổ phế chủ,..
• Bệnh cơ tim giãn không liên quan với thiếu máu cục bộ
• Tiền sử có cái rối loạn về di truyền hoặc trong gia đình có người có tiền sử mắc bệnh
• Rối loạn do thâm nhiễm
• Tổn thương do thuốc hoặc nhiễm độc
• Bệnh chuyển hóa: bệnh lý tuyến giáp, đái tháo đường
• Do virus hoặc các tác nhân gây nhiễm trùng khác
• Rối loạn nhịp và tần số tim
• Rối loạn nhịp chậm mãn tính
• Rối loạn nhịp nhanh mạn tính.

Một số yếu tố thúc đẩy khiến tình trạng suy tim trở nặng bao gồm:

• Chế độ ăn nhiều muối
• Không tuân thủ điều trị: bỏ thuốc, uống không đều
• Giảm liều thuốc điều trị suy tim không hợp lý
• Rối loạn nhịp (nhanh, chậm)
• Nhiễm khuẩn
• Thiếu máu
• Dùng thêm các thuốc có thể làm nặng hơn tình trạng bệnh: chẹn canxi (verapamil, diltiazem), chẹn bêta, kháng viêm không steroid, thuốc chống loạn nhịp (nhóm I, sotalol)
• Lạm dụng rượu
• Có thai

Những dấu hiệu của bệnh

Triệu chứng và dấu hiệu suy tim có thể tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và loại suy tim. Dưới đây là một số triệu chứng và dấu hiệu phổ biến:

• Khó thở: Đây là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của suy tim. Khó thở có thể xuất hiện khi bạn hoạt động hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi. Đây là kết quả của sự suy giảm của tim làm cho máu không được bơm ra hiệu quả từ tim, dẫn đến tăng áp lực trong mạch máu phổi.
• Mệt mỏi: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi dễ dàng, ngay cả khi họ chỉ thực hiện các hoạt động nhẹ. Điều này có thể do cơ thể không nhận đủ lượng máu và oxy cần thiết để hoạt động.
• Sưng chân và bàn chân: Suy tim có thể dẫn đến sự tích tụ nước trong cơ thể, thường gây ra sưng ở các vùng như chân, bàn chân, và khuôn mặt.
• Đau ngực: Đau ngực có thể xảy ra khi tim không nhận đủ máu và oxy. Đau ngực có thể xuất hiện trong các tình huống vận động hoặc thậm chí ở trong tình huống nghỉ ngơi.
• Tăng cân đột ngột: Sự tích tụ nước có thể dẫn đến tăng cân đột ngột và không liên quan đến việc ăn uống nhiều.
• Ho khan: Ho có thể xuất hiện do sự tích tụ dịch ở phổi và họng.
• Mất cảm giác sưng phổi (lung congestion): Bệnh có thể gây sự mất cảm giác sưng phổi và khó thở.
• Nhịp tim nhanh hoặc không ổn định: Suy tim có thể gây ra rối loạn nhịp tim, dẫn đến các triệu chứng như nhịp tim nhanh hoặc nhịp tim không ổn định.
• Buồn nôn hoặc mất vị giác: Một số người bệnh có thể trải qua mất vị giác hoặc buồn nôn do suy tim.

Các triệu chứng phân loại suy tim cụ thể

Trên lâm sàng có nhiều cách phân loại suy tim. Các cách phân loại này giúp bác sĩ định hướng điều trị cho từng trường hợp.

Suy tim trái

Bệnh nhân suy tim trái có triệu chứng của sung huyết phổi như mệt, khó thở tăng lên khi gắng sức hay khi nằm đầu thấp, ho khan, ho ra máu,…

Suy tim phải

Bệnh nhân suy tim phải có triệu chứng ứ máu ở ngoại biên như phù chân, gan to, báng bụng, tĩnh mạch cổ nổi,..

Suy tim toàn bộ

Có triệu chứng của cả 2 loại suy tim kể trên.

Suy tim cấp

Suy tim cấp gây khó thở nhiều, phù phổi cấp hoặc sốc tim. Triệu chứng diễn ra cấp tính, người bệnh phải nhập viện cấp cứu để được điều trị kịp thời, nếu chậm trễ có thể nguy hiểm tính mạng.

Suy tim mạn

Triệu chứng suy tim mạn xảy ra từ từ hoặc bệnh nhân có tiền sử suy tim cấp, hiện giờ tình trạng suy tim đã cải thiện và ổn định.

Suy tim tâm thu (hay suy tim phân suất tống máu giảm)

Tim có chức năng co bóp, bơm máu ra động mạch chủ và các nhánh để nuôi các cơ quan trong cơ thể. Khả năng co bóp của tim còn được gọi là phân suất tống máu, được đánh giá qua siêu âm hoặc thông tim. Phân suất tống máu bình thường > 55%. Khi chức năng co bóp tim giảm, phân suất tống máu còn ≤ 40% thì gọi là suy tim phân suất tống máu giảm.

Suy tim tâm trương (hay suy tim phân suất tống máu bảo tồn)

Ngoài chức năng co bóp bơm máu, tim còn có chức năng hút máu từ tĩnh mạch về tim. Khi tim dãn ra trong thời kỳ tâm trương (thời gian nghỉ) cùng với áp lực âm trong lồng ngực máu từ tĩnh mạch sẽ đổ về tim để bắt đầu chu kỳ co bóp mới. Khi cơ tim dày lên hoặc cứng lên, không còn dãn nở tốt để chứa máu thì sẽ gây rối loạn chức năng tâm trương.

Người bệnh có triệu chứng điển hình của bệnh (mệt, khó thở, phù chân), trên siêu âm phân suất tống máu bảo tồn > 50%, tâm thất trái dày, có rối loạn chức năng tâm trương kèm tăng chất chỉ điểm của suy tim trong máu (BNP hay NT-ProBNP) thì được chẩn đoán là suy tim tâm trương.

Điều trị bệnh suy tim

Suy tim là một bệnh mãn tính người bệnh cần được quản lý suốt đời. Tuy nhiên, với việc điều trị, các dấu hiệu và triệu chứng có thể được cải thiện, và đôi khi tim trở nên khỏe hơn, chức năng tim hồi phục. Điều trị đúng cách có thể giúp người bệnh có cuộc sống chất lượng hơn, sống thọ hơn và giảm nguy cơ đột tử.

Hầu hết trong mọi trường hợp điều trị căn bệnh này, bác sĩ sẽ sử dụng kết hợp các loại thuốc hoặc thiết bị hỗ trợ.

Thuốc điều trị

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm các triệu chứng và cải thiện chức năng tim. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc chống suy tim: Bao gồm các nhóm thuốc như ức chế men chuyển angiotensin, beta-blockers và antagonists của receptor aldosterone (ARBs),…
• Thuốc chống loạn nhịp tim: Dùng để điều chỉnh nhịp tim, ví dụ các loại như beta-blockers hoặc thuốc điều chỉnh nhịp như các chất kháng cholinergic hoặc kháng điện giải.
• Thuốc giảm lượng nước trong cơ thể: Một số bệnh nhân có thể cần dùng thuốc để giảm lượng nước và muối trong cơ thể, như diuretics.

Thay đổi lối sống và quản lý bệnh

Bệnh suy tim không thể tiên lượng được, nặng dần hoặc được cải thiện hơn theo thời gian tùy thuộc vào nguyên nhân, phương pháp điều trị, và phát hiện bệnh sớm hay muộn. Vì vậy người bệnh cần trang bị cho mình kiến thức về tim mạch để làm chậm tiến triển của bệnh cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Một số lời khuyên về lối sống cũng như chế độ sinh hoạt được các bác sĩ khuyến cáo như:

• Tập luyện thể dục: một số bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga… được khuyến khích đối với người mắc bệnh.
• Không làm việc hoặc hoạt động gắng sức.
• Đối với người bệnh suy tim có hút thuốc, uống rượu bia nên bỏ hoàn toàn thói quen đó.
• Tránh căng thẳng, duy trì một trạng thái tâm lý vui vẻ, thoải mái.
• Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều mỡ hoặc chất béo.
• Duy trì cân nặng, nếu người bệnh bị thừa cân, béo phì cần giảm cân.
• Khám bệnh định kỳ, sử dụng thuốc theo phác đồ của bác sĩ.

Kiểm soát các bệnh mắc phải liên quan

Bệnh suy tim thường đi kèm với các bệnh khác như bệnh mạch vành, huyết áp cao, tiểu đường, hoặc bệnh thận. Việc kiểm soát và điều trị các bệnh này cũng là một phần quan trọng trong quá trình điều trị bệnh suy tim.

Phẫu thuật

Trong một số trường hợp, bác sĩ khuyên bạn nên phẫu thuật để điều trị nguyên nhân suy tim như mổ van tim nếu suy tim do bệnh van tim, mổ bắc cầu mạch vành nếu suy tim do hẹp động mạch vành, mổ sửa chữa bệnh tim bẩm sinh hoặc điều trị cắt đốt rối loạn nhịp.

Ghép tim: Khi suy tim giai đoạn cuối, kháng lại với các biện pháp điều trị, dưới 65 tuổi. Chống chỉ định khi có tăng áp phổi cố định, bệnh lí toàn thân nặng, ung thư phát hiện dưới 5 năm.

Suy tim là một trong những vấn đề tim mạch nguy hiểm nhất hiện nay. Bệnh được gây ra bởi nhiều tác nhân khác nhau và là hội chứng lâm sàn phức tạp. Vì vậy, nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào kể trên, bạn cần đến ngay bệnh viện hoặc cơ sở y tế để tiến hành thăm khám, chẩn đoán kịp thời.