Suy thận là bệnh lý có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, bao gồm trẻ em. Suy thận ở trẻ em nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời sẽ gây ảnh hưởng xấu tới quá trình phát triển của trẻ, thậm chí là tử vong.

Suy thận ở trẻ em

Bệnh suy thận ở trẻ em

Suy thận ở trẻ em hay còn gọi là hội chứng suy giảm chức năng thận ở trẻ em. Lúc này, thận mất đi khả năng thải độc, lọc máu tốt nhất nên các chất độc hại có thể bị ứ đọng lại trong cơ thể như ure, creatinin, kali, natri… Các chất độc hại ứ đọng lâu dài có khả năng gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm khác.

Suy thận ở trẻ em được chia làm 2 dạng, cụ thể:

• Suy thận cấp tính: gặp ở mọi lứa tuổi, bao gồm cả trẻ sơ sinh, nguyên nhân gây bệnh thường do yếu tố dị tật bẩm sinh.
• Suy thận mạn tính: bệnh suy thận mạn thường xuất hiện ở trẻ trong độ tuổi từ 8 đến 10 tuổi. Bệnh có thể xuất hiện với nhiều giai đoạn khác nhau với nhiều nguyên nhân.

Nguyên nhân gây suy thận

Dị tật bẩm sinh, di truyền: Khi mang thai, nếu thai phụ mắc phải suy thận cấp sẽ khiến tế bào gây bệnh tấn công thai nhi, gây ra bệnh thận ở trẻ. Ngoài ra, những dị tật bẩm sinh như thận đôi, thận đa nang, bất sản thận… cũng gây ra bệnh suy thận ở trẻ sơ sinh.

Giảm thể tích tuần hoàn cơ thể: Trẻ có hệ miễn dịch kém dễ mắc phải những triệu chứng như tiêu chảy cấp, rối loạn tiểu, khiến cơ thể bị mất nước. Tình trạng này có thể dẫn tới thể tích tuần hoàn trong cơ thể của trẻ bị suy giảm đột ngột, dẫn tới nguy cơ suy thận ở trẻ em.

Tổn thương ở thận: Những bệnh lý thận như viêm cầu thận, nhiễm độc thận, hoại tử ống thận… sẽ kéo theo sự suy giảm nghiêm trọng chức năng bài tiết của thận. Khi bị tổn thương thận, những bệnh lý này hoàn toàn có khả năng biến chứng, gây ra tình trạng suy thận cấp ở trẻ.

Nhiễm trùng: Những loại vi trùng, ký sinh trùng là nguyên nhân gây bệnh suy thận ở trẻ. Khi vi trùng tấn công cơ thể, gan và thận là những bộ phận có chức năng đào thải độc tố sẽ bị tác động nặng nề nhất, gây ra tình trạng suy thận ở trẻ.

Bệnh lý về huyết áp và tim mạch: Trẻ em khi mắc những bệnh lý về huyết áp và tim mạch rất dễ mắc phải bệnh suy thận vì sử dụng thuốc thường xuyên trong quá trình điều trị. Thuốc thường có tác dụng phụ không tốt cho chức năng bài tiết của thận. Vì thế, việc dùng thuốc trong thời gian dài dễ dẫn tới tình trạng suy thận cấp.

Những dấu hiệu của bệnh

Suy thận thường không có triệu chứng rõ rệt, nên khó để theo dõi sức khỏe của trẻ. Vì thế, phần lớn trường hợp nhập viện thường đã ở giai đoạn cuối. Ba mẹ cần chú ý nếu nhận thấy những dấu hiệu bệnh dưới đây cần đưa con đến ngay cơ sở y tế để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Tiểu tiện bất thường hoặc tiểu quá nhiều

Trẻ nhỏ bị suy thận sẽ có triệu chứng như tiểu ít, tiểu khó, tiểu buốt, tiểu nhiều về đêm… Nước tiểu của bé sẽ có màu đỏ do lẫn với máu, màu đục. Khi tình trạng này kéo dài, trẻ có thể bị bí tiểu, không tiểu được.

Tiểu nhiều lần về đêm là dấu hiệu suy thận thường gặp nhất. Dù lượng nước tiểu rất ít nhưng trẻ vẫn thường xuyên đi tiểu nhiều trong đêm. Khi đó, chức năng của thận không đảm bảo cho nhu cầu cơ thể, khiến trẻ bị đái dắt với lượng nước ít. Đi tiểu thường xuyên trong đêm còn làm trẻ bị mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ sâu, dễ khiến cơ thể bị suy nhược.

Phù nề

Trẻ có dấu hiệu sưng phù ở mắt sau khi ngủ dậy, tiếp đến là sưng toàn bộ cơ thể như tay, chân, bụng, lưng… Người nhà thường lầm tưởng rằng trẻ bị dị ứng với thức ăn hay do côn trùng cắn nên đã tự mua thuốc chữa trị.

Điều này là vô cùng nguy hiểm vì ẩn chứa nhiều nguy cơ gây biến chứng khó lường. Khi lượng ure trong máu tăng cao đột ngột (vượt nồng độ 20 – 30 mmol/l), tình trạng phù nề sẽ diễn ra rất nhanh.

Chân tay bủn rủn: Khi bị suy thận, trẻ thường bị run tay chân nhiều, khó kiểm soát và kèm theo những triệu chứng như uể oải, mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn… Nếu người nhà không phát hiện sớm và xử lý kịp thời, trẻ có nguy cơ bị đe dọa tính mạng.

Hơi thở yếu, thở có mùi: Khi lượng oxi không đủ cung cấp cho cơ thể, trẻ thường xuyên bị thở khò khè. Hơi thở yếu gây ảnh hưởng tới sức khỏe, làm bé bị chóng mặt, thở dốc, tức ngực… Đôi khi, trong lúc ngủ, trẻ sẽ bị khó thở. Ngoài ra, hơi thở của bé cũng sẽ có mùi khó chịu. Trong giai đoạn đầu của bệnh suy thận, cơ thể của trẻ không thải được chất độc nên bị tích tụ, gây ra mùi khó chịu cho hơi thở.

Chán ăn, ăn không ngon: Khi bị suy thận, trẻ thường cảm thấy chán ăn, không còn hứng thú đối với việc ăn uống. Trẻ thường bị ngán với các món thịt. Cơ thể trẻ thường xuyên mệt mỏi, chỉ muốn nằm yên một chỗ. Người nhà cho ăn món gì cũng khiến trẻ dễ bị nôn, luôn trong tình trạng buồn nôn, đặc biệt là khi ngửi mùi thức ăn.

Nhức đầu: Các cơn đau đầu, chóng mặt đột ngột, âm ỉ khi bị suy thận làm trẻ cảm thấy mệt mỏi, uể oải. Bệnh suy thận làm thể tích máu tăng, dẫn tới tình trạng quá tải tuần hoàn khiến gan to, phù phổi, gây đau nhức đầu. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt hàng ngày của trẻ.

Nếu phát hiện bất kỳ các triệu chứng nào cần thăm khám bác sĩ để có biện pháp can thiệp kịp thời

Những biến chứng của bệnh

Bệnh suy thận khi không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, trẻ có thể phải đối mặt với những biến chứng như:

• Chân tay sưng phù do cơ thể giữ nước.
• Dễ mắc phải những bệnh lý tim mạch như viêm màng tim, suy tim…
• Thiếu máu, chức năng lọc máu kém, hàm lượng kali trong máu tăng cao có khả năng dẫn tới tử vong.
• Tình trạng xương bị yếu hơn bình thường, dễ dẫn tới gãy xương.
• Bệnh suy thận có thể ảnh hưởng tới khả năng tập trung của trẻ do hệ thần kinh trung ương bị tổn thương.
• Hệ miễn dịch bị suy giảm nên trẻ rất dễ mắc những bệnh lý khác.
• Tử vong.

Điều trị suy thận ở trẻ em

Để xác định bệnh, trẻ sẽ thường được thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán như:

• Xét nghiệm máu nhằm theo dõi chức năng thận.
• Xét nghiệm hình ảnh như siêu âm thận, CT, MRI,..
• Xạ hình chức năng thận.
• Thực hiện sinh thiết bằng việc kiểm tra mẫu nhỏ mô thận.

Tùy vào từng tình trạng suy thận cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp với thời gian và loại thuốc đặc trị. Điều quan trọng là các bậc cha mẹ cần theo dõi và nhận biết sớm các triệu chứng suy thận để phát hiện bệnh kịp thời.

Dùng thuốc

Các loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn chữa bệnh suy thận cho trẻ là prednisone và prednisolon. Thuốc giúp giảm hấp thu protein trong nước tiểu và thuyên giảm tình trạng sưng phù cho trẻ. Tùy theo từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định trẻ sử dụng thêm thuốc lợi tiểu, thuốc giảm axit uric trong máu… Nếu bệnh tiến triển nặng, trẻ có thể được yêu cầu nhập viện để truyền albumin.

Ghép thận

Trong một số trường hợp cần thiết trẻ buộc phải thay thận để duy trì sự sống. Ghép thận không phải là cắt bỏ thận bệnh rồi ghép quả thận mới ở đúng vị trí cũ.

Lọc máu

Lọc máu là phương pháp được áp dụng cho trẻ bị suy thận nặng, chức năng thận bị suy giảm dưới 50%. Ngoài việc dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, trẻ cần được tiến hành lọc máu suốt đời mới có khả năng duy trì được sự sống. Thời gian lọc máu cần được tuân thủ nghiêm ngặt, tránh ảnh hưởng tới sức khỏe.

Phương pháp lọc máu nhân tạo hoạt động thay thế chức năng của thận cho tới khi thận hoạt động trở lại, giúp làm sạch máu, loại bỏ chất thải và nước dư thừa trong cơ thể của trẻ. Phương pháp này có 2 dạng là:

• Thẩm phân máu (Hemodialysis): Dùng máy có ống dẫn để bơm máu ra ngoài tới bộ lọc xử lý, sau đó đưa máu sạch trở lại cơ thể. Người bệnh có thể được chỉ định thực hiện 3 lần/tuần.
• Thẩm phân phúc mạc (Peritoneal dialysis): Dùng lớp phúc mạc và những thiết bị đặc biệt trong vùng bụng của bệnh nhi. Nó hấp thu chất thải, chất lỏng dư thừa, đưa chúng ra ngoài sau khi thiết bị được rút khỏi cơ thể. Phương pháp lọc máu này không cần nằm viện.

Chế độ ăn uống

Trẻ bị suy thận mạn tính thường rất dễ bị suy dinh dưỡng do ăn không đủ (chán ăn, buồn nôn…), rối loạn chuyển hóa (hạn chế protein quá mức), rối loạn hormone, nhiễm độc chất thải… Do đó, người nhà cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng của trẻ. Vì nguồn dinh dưỡng trẻ bổ sung mỗi ngày sẽ quyết định hiệu quả điều trị bệnh.

• Đạm: Trẻ mắc bệnh suy thận cần bổ sung đủ lượng protein, đảm bảo cho quá trình phát triển.
• Kali: Nồng độ kali trong máu của trẻ bị suy thận cần được giữ ở mức bình thường.
• Photpho: Trẻ mắc bệnh suy thận cần kiểm soát tốt mức độ photpho trong máu.
• Kiểm soát lượng nước hàng ngày: Trong giai đoạn sớm của suy thận mạn, thận sẽ bị suy giảm chức năng, dẫn tới lượng nước tiểu quá nhiều hay quá ít, gây ra tình trạng sưng phù hay mất nước. Khi bệnh tiến triển, trẻ sẽ cần hạn chế lượng nước uống mỗi ngày.

Phòng ngừa bệnh cho trẻ

• Trẻ có khả năng bị suy thận bẩm sinh từ khi còn trong bụng mẹ. Vì thế, trong thai kỳ, thai phụ cần thường xuyên khám thai để phát hiện sớm những dị tật bẩm sinh cũng như bệnh suy thận ở trẻ.
• Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn của trẻ. Người nhà nên cho trẻ bổ sung các loại thực phẩm ít chất béo, ăn nhiều rau củ quả, uống đủ nước mỗi ngày kết hợp vận động phù hợp.
• Khi trẻ bị bệnh, người nhà tuyệt không tự ý mua thuốc theo triệu chứng, tránh cho trẻ uống thuốc bừa bãi. Điều này sẽ gây ảnh hưởng lớn tới chức năng thải độc của thận.
• Thường xuyên đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ (6 tháng/lần) để sớm phát hiện bệnh và có phương pháp điều trị kịp thời.

Bố mẹ cần quan tâm đến sức khỏe con thường xuyên, theo dõi sát và thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường. Bên cạnh đó, một chế độ ăn uống khoa học cũng như lối sống sinh hoạt lành mạnh cũng sẽ giúp trẻ vui khỏe mỗi ngày.