Nhuyễn xương là một kết quả từ khiếm khuyết trong quá trình tạo xương trong cơ thể. Bệnh có ít biểu hiện, có biểu hiện xương yếu, dễ gãy, còng lưng, làm giảm chiều cao.

Nhuyễn xương là gì?

Nhuyễn xương được hiểu là tình trạng bất thường của quá trình khoáng hóa và canxi hóa của cấu trúc xương thường gây ra bởi sự thiếu hụt vitamin D, biểu hiện ở trẻ em bằng còi xương gây ra sự cong và gãy xương dễ dàng hơn những xương khỏe mạnh.

Tình trạng nhuyễn xương khác hoàn toàn với bệnh loãng xương bởi nguyên nhân dẫn đến loãng xương thường sẽ tích tụ trong nhiều năm nhiều tháng và sẽ phát bệnh khi tuổi đã cao. Trong khi đó, sự phát triển bệnh nhuyễn xương có thể xuất hiện từ rất sớm, có thể từ khi còn rất nhỏ và có nguy cơ bị di truyền cao.

Bệnh có thể xuất hiện từ trẻ em và được hiểu như tình trạng bị còi xương. Mặc dù được xác định bị mềm xương nhưng tình trạng nhuyễn xương có thể gây ra cong xương hay thậm chí khiến xương bị gãy.

Nguyên nhân gây bệnh

Khi cơ thể không đủ canxi và photphat cho quá trình tạo thành xương thì có thể gây ra nhuyễn xương. Vấn đề này có thể do những nguyên nhân sau:

• Thiếu tiếp xúc với ánh sáng mặt trời: ánh sáng mặt trời có vai trò chuyển hóa tiền tố vitamin D thành vitamin D trong cơ thể nên ở những người sống trong các khu vực tối hoặc dành ít thời gian trong ánh sáng mặt trời có thể xảy ra hiện tượng nhuyễn xương.
• Thiếu hấp thu vitamin D: chế độ ăn nghèo nàn vitamin D là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn tới loãng xương và nhuyễn xương trên thế giới.
• Các phẫu thuật tiêu hóa: như cắt dạ dày, ruột non có thể làm giảm khả năng hấp thu vitamin D và các khoáng chất khác từ bữa ăn dẫn tới nhuyễn xương.
• Bệnh Celiac: là bệnh lý rối loạn tự miễn khiến niêm mạc ruột non bị hư hỏng do tiêu thụ thực phẩm chứa gluten khiến ruột non không thể hấp thu chất dinh dưỡng như vitamin D.
• Bệnh lý nhuyễn xương do thận hoặc gan bị rối loạn chức năng gây ra sự cản trở trong khả năng xử lý vitamin D của cơ thể.
• Các nguyên nhân do thuốc: thuốc điều trị động kinh gồm phenytoin và phenobarbital có nguy cơ gây ra nhuyễn xương.

Những dấu hiệu của bệnh nhuyễn xương

Các biểu hiện của nhuyễn xương tương đối giống với loãng xương và khó phân biệt trong thực tế. Tuy nhiên ở giai đoạn nhẹ, các triệu chứng của nhuyễn xương thường nghèo nàn và dễ bị bỏ qua, chỉ đến khi bước sang giai đoạn nặng thì người bệnh mới cảm thấy đau xương, yếu cơ, đôi khi là dồn nén cột sống, khiến cột sống cong và làm giảm chiều cao của người bệnh.

Ở giai đoạn càng muộn, mức độ đau của nhuyễn xương càng tăng lên, hạn chế vận động các khớp, yếu cơ nhiều thậm chí liệt cơ do giảm kali huyết.

Chụp phim X-quang có thể thấy hình ảnh vẹo cột sống, khung chậu biến dạng, lồng ngực dẹt hoặc hình chuông. Nếu có gãy xương có thể thấy hình ảnh đặc trưng như vết rạn xương ở xương chậu, xương đùi, xương bả vai.

Nhuyễn xương ở trẻ em thường có biểu hiện chung là còi xương, chậm lớn. Còn với người lớn, biểu hiện của nhuyễn xương không rõ ràng nhưng có thể kể đến những triệu chứng và biểu hiện sau đây:

• Thường xuyên có biểu hiện đau xương, nhất là xương ở chân, đùi, đầu gối. 
• Hay đau cơ ở phần vai, mông, cẳng chân. Đôi khi gặp tình trạng chuột rút. 
• Đi lại đôi khi gặp khó khăn. 
• Xương nhạy cảm với các va chạm, kể cả va chạm nhẹ. Thường hay có dấu hiệu gãy xương kín đáo, nhất là xương ở chân, chịu trọng lượng chính của cơ thể.

Điều trị bệnh nhuyễn xương

Hầu hết những trường hợp bệnh nhân bị nhuyễn xương do việc hấp thụ quá ít vitamin D thì việc điều trị chủ yếu là bổ sung lượng vitamin D vào cơ thể thông qua ăn uống và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, những đối tượng khó hấp thụ vitamin D và các khoáng chất khác thì bác sĩ có thể sẽ chỉ định tiêm trực tiếp lượng khoáng chất này vào cơ thể thông qua tĩnh mạch.

Bổ sung thêm vitamin D bằng đường uống hoặc ít gặp hơn có thể qua tiêm hoặc thông qua tĩnh mạch ở cánh tay liều cụ thể như sau:

• Thiếu vitamin D do ăn uống: dùng ergocalciferol 50000 UI uống 1-2 lần/ tuần trong 6-12 tháng, sau đó dùng ít nhất 400 UI/ngày, đôi khi có thể dùng liều cao hơn trong các trường hợp có hội chứng kém hấp thu.
• Nhuyễn xương do phenytoin có thể dự phòng bằng vitamin D uống 50000 UI/ 2 tuần.
• Thiếu phosphat do mất qua thận đáp ứng tốt bổ sung phosphat suốt đời và vitamin D để cải thiện sự giảm hấp thu calci do thiếu phosphat.
• Nếu nồng độ calci hoặc phospho trong máu thấp thì có thể cho bệnh nhân uống bổ sung khoáng chất, ngoài ra cần xử lý những điều kiện bất thường ảnh hưởng đến sự chuyển hóa vitamin D như bệnh lý gan thận.

Một số cách hữu ích để bảo vệ sức khỏe xương, ngăn chặn bệnh hiệu quả như:

• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời tự nhiên: Dành khoảng 15 phút vài lần mỗi tuần dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp là đủ để kích thích sản xuất vitamin D trong cơ thể. Điều này giúp hấp thụ canxi và phosphat, những khoáng chất quan trọng cho sức khỏe xương.
• Tăng cường tiêu thụ thực phẩm chứa vitamin D: Bổ sung vitamin D thông qua khẩu phần ăn là một cách hiệu quả để đảm bảo cung cấp đủ chất này cho cơ thể. Thực phẩm như dầu cá, lòng đỏ trứng, ngũ cốc, sữa và bánh mì chứa nhiều vitamin D tự nhiên.
• Viên uống bổ sung vitamin D: Nếu cần thiết, bác sĩ có thể kê đơn bổ sung vitamin D dưới dạng thuốc. Điều này thường áp dụng cho những người không thể có đủ thời gian hoặc điều kiện để tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Bảo đảm chế độ ăn uống cân đối, giàu canxi và khoáng chất khác quan trọng. Rau xanh, sữa và sản phẩm từ sữa, cá… là những nguồn dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe xương khớp. Kết hợp các hoạt động thể dục như đi bộ, đạp xe, tập thể dục chịu lực giúp tăng cường sức mạnh cơ – xương – khớp, duy trì khả năng cân bằng, đồng thời nâng cao thể trạng.

Cách tốt nhất để có sức khỏe toàn diện cả về xương khớp, các bạn nên đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng 1 lần. Hoặc làm xét nghiệm cần thiết ngay khi thấy có những dấu hiệu bất thường về xương khớp.