Những thực phẩm giàu Vitamin A cho trẻ

Vitamin A là một trong những dưỡng chất thiết yếu cho sự vận hành các chức năng trong cơ thể. Cơ thể không thể sản sinh ra chất này mà cần được thu nạp từ chế độ ăn uống. Như vậy, với trẻ nhỏ ba mẹ cần lưu ý và bổ sung những thực phẩm giàu Vitamin A dưới đây để cho trẻ phát triển toàn diện nhất.

Vai trò của Vitamin A

Vitamin A có vai trò quan trọng đối với quá trình tăng trưởng, giúp cho trẻ phát triển bình thường.

• Vai trò tăng trưởng: Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, giúp trẻ phát triển bình thường. Thiếu vitamin A, trẻ sẽ bị chậm lớn, còi cọc, suy dinh dưỡng.
• Chức năng thị giác: Vitamin A tham gia vào chức năng thị giác của mắt, giúp mắt có khả năng nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu. Khi thiếu vitamin A, khả năng nhìn của mắt sẽ bị giảm, đặc biệt là vào lúc ánh sáng yếu. Hiện tượng này thường xuất hiện vào lúc trời nhá nhem tối, dân gian gọi là quáng gà. Quáng gà là biểu hiện sớm của tình trạng thiếu vitamin A. Biểu hiện khi thiếu Vitamin A gây bệnh quáng gà của trẻ vào thời điểm chập tối là thường nhút nhát, chỉ ngồi một chỗ, không dám đi hoặc nếu đi thì dễ bị ngã, đi lại khó khăn, dễ va chạm với các vật ở dưới đất,…
• Bảo vệ biểu mô: Vitamin A bảo vệ sự toàn vẹn của các biểu mô giác mạc, biểu mô dưới da, niêm mạc khí quản, niêm mạc ruột non, các tuyến nước bọt và tinh hoàn,… Khi thiếu vitamin A, cơ thể giảm sản xuất các niêm dịch, khiến da bị khô, xuất hiện sừng hóa,… Biểu hiện này thường thấy ở mắt: Ban đầu khô kết mạc, sau đó tổn thương giác mạc, dẫn tới hậu quả mù lòa. Nếu thiếu vitamin A, niêm mạc ruột bị tổn thương dẫn tới rối loạn tiêu hóa hoặc niêm mạc phế quản tổn thương dễ mắc các bệnh đường hô hấp,…
• Tạo miễn dịch cơ thể: Vitamin A đóng vai trò tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể. Thiếu vitamin A làm giảm sức đề kháng của cơ thể trẻ với các loại bệnh, làm cơ thể dễ bị nhiễm trùng nặng, đặc biệt là các bệnh như sởi, viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, tiêu chảy,… dẫn tới tăng nguy cơ tử vong ở trẻ nhỏ. Đặc biệt, vitamin A còn làm tăng sức đề kháng của cơ thể trước các bệnh nhiễm khuẩn khác như uốn ván, lao và hỗ trợ phòng ngừa ung thư hiệu quả.

Nhu cầu vitamin A khuyến nghị

Do trẻ đang trong quá phát triển, nên trẻ cần một lượng vitamin A tương đối cao; khoảng một nửa so với người lớn. Một lý do khác mà lượng hấp thụ tương đối cao do trẻ dễ bị nhiễm trùng nên làm tăng tốc độ trao đổi chất và do đó làm tăng nhu cầu sử dụng vitamin A.

Hiện nay, khuyến cáo bổ sung dự phòng vitamin A liều cao cho trẻ nhỏ tại Việt Nam như sau:

• Trẻ dưới 12 tháng tuổi: 100.000 đơn vị vitamin A mỗi 6 tháng.
• Trẻ từ 12 – 36 tháng: 200.000 đơn vị vitamin A mỗi 6 tháng.
• Trẻ từ 36-60 tháng: Khuyến cáo liều lượng tùy theo vùng miền.

Những thực phẩm giàu Vitamin A cho trẻ

Có 2 loại vitamin A phổ biến

• Retinol: Là vitamin A từ động vật, có nhiều trong trứng, sữa, thịt, phô mai, gan, dầu cá bơn, kem và thận.
• Beta-carotene: Là vitamin A từ thực vật, giúp tạo ra màu sắc tối của thực vật. Vitamin A có nhiều trong dưa lưới, bưởi hồng, quả mơ, cà rốt, bí đỏ, khoai lang, bông cải xanh, rau lá xanh, rau lá thẫm.

Nguồn thực phẩm giàu vitamin A nhất cho trẻ bao gồm:

Gan bò

Gan động vật là một trong những nguồn giàu vitamin A, trong đó có gan bò. Điều này là do, giống như con người, động vật lưu trữ vitamin A trong gan. Một khẩu phần 85 gram gan bò xào có chứa 6.582 microgam (mcg) vitamin A.

Bên cạnh đó, gan là loại thịt nội tạng có nhiều protein và các chất dinh dưỡng khác, bao gồm đồng, vitamin B2, B12, sắt, folate và choline tốt.

Dầu gan cá – Thực phẩm giàu Vitamin A

Gan cá cũng là nguồn vitamin A tuyệt vời với 1 muỗng canh dầu gan cá tuyết cung cấp 4.080 mcg vitamin A. Dầu này và các loại dầu cá khác là một trong những nguồn axit béo omega-3 phong phú nhất, giúp chống viêm, bảo vệ tim và có thể điều trị hoặc ngăn ngừa trầm cảm. Dầu gan cá tuyết cũng là một nguồn vitamin D tuyệt vời, với 1 muỗng canh chứa 340% so với lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA).

Cà rốt

Cà rốt rất giàu beta carotene và một nửa cốc cà rốt sống chứa 459 mcg vitamin A. Chỉ với 26 calo mỗi phần, cà rốt tạo ra một món ăn nhẹ và tốt cho sức khỏe, đặc biệt là khi được phục vụ cùng với sốt hummus hoặc Salad quả bơ Mexico (Guacamole). Cà rốt cũng rất giàu chất xơ, có thể giúp ngăn ngừa táo bón và tăng cường sức khỏe đường ruột tốt hơn.

Ớt chuông

Một nửa chén ớt chuông đỏ ngọt cung cấp 117 mcg vitamin A. Khẩu phần này chỉ chứa 19 calo và rất giàu vitamin C, vitamin B-6 và folate. Ớt chuông là một nguồn tuyệt vời của chất chống oxy hóa, chẳng hạn như capsanthin hay chất quercetin, có đặc tính chống viêm và kháng histamine.

Khoai lang

Khoai lang vừa là nguồn cung cấp tinh bột và chất xơ tốt, vừa giàu vitamin A nên giúp tăng cường hệ miễn dịch, tốt cho mắt, góp phần phát triển các cơ và xương trẻ. Bên cạnh đó, khoai lang còn chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa. 

Trái xoài

Một quả xoài tươi trung bình chưa 112 mcg vitamin A. Xoài rất giàu chất chống oxy hóa và chất xơ, có thể góp phần cải thiện chức năng đường ruột và kiểm soát lượng đường trong máu.

Cà chua

Cà chua chứa nhiều vitamin và khoáng chất, đặc biệt vitamin A. Trẻ chỉ cần ăn một quả cà chua cỡ vừa là đã bổ sung 20% giá trị vitamin A hàng ngày. Ngoài ra, một lượng lớn vitamin C và lycopene được tìm thấy trong cà chua cũng rất tốt đối với sức khỏe trẻ.

Cải bó xôi

Cải bó xôi hay rau chân vịt, rau bina chứa rất nhiều chất dinh dưỡng giống như các loại rau lá xanh khác.

112g cải bó xôi cung cấp 573 mcg vitamin A, chiếm 64% DV. Khẩu phần này cũng cung cấp 17% DV sắt và 19% DV magiê. Trong khi đó, có tận 300 quá trình vận hành chức năng trong cơ thể cần có sự góp mặt của magiê.

Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng cải bó xôi giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch. Bạn có thể chế biến cải bó xôi thành nhiều món ngon như cải bó xôi xào, salad rau bina, trứng cuộn cải bó xôi…

Cá trích

Một khẩu phần cá trích Đại Tây Dương ngâm (85 gram) cung cấp 219 mcg vitamin A, protein và vitamin D. Đây là một loại cá béo, cá trích là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn tăng lượng omega-3 tốt cho sức khỏe của tim và não. Trên thực tế, Hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyên bạn nên ăn 2 khẩu phần cá béo mỗi tuần.

Bông cải xanh

Bông cải xanh là một nguồn vitamin A có lợi cho sức khỏe với một nửa cốc cung cấp 60 mcg. Một khẩu phần bông cải xanh chỉ chứa 27 calo và cũng là một nguồn vitamin C và K tuyệt vời.

Vitamin K rất cần thiết cho quá trình chuyển hóa xương và đông máu, trong khi vitamin C tăng cường chức năng miễn dịch và có đặc tính chống oxy hóa, chống viêm. Ăn rau họ cải, chẳng hạn như bông cải xanh, cũng có thể làm giảm nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư do có sự hiện diện của một chất gọi là sulforaphane.

Bổ sung Vitamin A liều cao

Riêng với trẻ em, hàng năm ngành y tế đều tổ chức chiến dịch bổ sung vitamin A liều cao trên toàn quốc dành cho đối tượng là các trẻ từ 6-36 tháng tuổi và uống bổ sung cho những trẻ dưới 5 tuổi có nguy cơ thiếu vitamin A. Một năm sẽ có 2 đợt cho trẻ uống vitamin A vào những ngày 1-2 tháng 6 và ngày 1-2 tháng 12 hàng năm được Bộ Y tế tổ chức miễn phí.

Vitamin A liều cao thường sẽ không được bán tại các quầy thuốc mà sẽ được cung cấp miễn phí tại những cơ sở y tế. Đối với các bà mẹ sau khi sinh em bé tại các cơ sở y tế sẽ được phát 1 viên với liều lượng 200.00 IU để uống.

Những trường hợp không được bổ sung vitamin A liều cao bao gồm:

• Trẻ chưa đủ 6 tháng tuổi: không được uống vitamin A liều cao, bởi vì mẹ sau khi sinh đã được uống và vitamin A sẽ được bổ sung thông qua sữa mẹ.
• Bà mẹ đang mang thai: bổ sung vitamin A quá mức khi đang mang thai sẽ có nguy cơ gây ra tình trạng quái thai, dị tật thai tùy thuộc vào mức độ vitamin A dư thừa và giai đoạn mang thai. Đặc biệt, nguy cơ gây dị dạng thai nhi tăng cao trong 60 ngày đầu tiên sau khi thụ thai. Vì vậy, thai phụ chỉ nên bổ sung vitamin A qua đường thực phẩm hoặc các viên uống vitamin tổng hợp với những thành phần và liều lượng vitamin A thấp theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không được tự ý bổ sung vitamin A liều cao khi đang mang thai.
• Trẻ sắp được 6 tháng tuổi hoặc hơn 3 tuổi thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi cho trẻ uống.

Để cơ thể hấp thụ vitamin A tốt hơn, một người cần kết hợp bổ sung chất béo vào chế độ ăn hàng ngày. Bạn cũng không nên nấu quá chín thức ăn. Việc này sẽ làm thuyên giảm hàm lượng vitamin A có trong thực phẩm.

Thông thường, vitamin A có trong sữa mẹ, đặc biệt sữa non. Do đó trong vòng 6 tháng đầu đời, trẻ bú mẹ hoàn toàn không cần bổ sung vitamin này. Ngoài ra, vitamin A có trong những thực phẩm giàu vitamin A cho trẻ đã kể ở trên.

Dù vitamin A có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể, song chúng ta không được tự ý sử dụng vitamin A một cách tùy ý. Nếu nghi ngờ trẻ thiếu hụt vitamin A, phụ huynh cần đưa đi khám bác sĩ chuyên khoa để xác định liều bổ sung phù hợp.