Hội chứng ngưng thở khi ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ gây ra nhiều vấn đề nguy hiểm tới sức khỏe. Thực tế nhiều trường hợp gặp phải hội chứng này mắc phải vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí tử vong do thiếu oxy quá mức.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ nếu không được điều trị sẽ để lại nhiều hệ quả xấu cho sức khỏe

Hội chứng ngưng thở khi ngủ là gì?

Ngưng thở khi ngủ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là sự rối loạn trong giấc ngủ. Tình trạng này khiến cho khí lưu thông qua vùng hầu họng không dễ dàng và người bệnh sẽ ngáy để chống lại tình trạng trên. Nếu vùng hầu họng hoàn toàn khép lại, bệnh nhân sẽ ngưng thở trong một khoảng thời gian, hiện tượng này gọi là ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

Trong khi ngủ, phần cơ họng được nghỉ ngơi, lưỡi và các mô mềm ở hầu họng giãn ra và gây nghẽn đường thở một phần hoặc hoàn toàn. Khi ngưng thở, không khí qua vùng nghẽn bị hạn chế, làm giảm nồng độ oxy trong máu. Sự thiếu hụt oxy phát ra tín hiệu đánh thức một phần não để chỉ huy cơ thể thở. Vì cơ hoành và cơ ngực cần phải làm việc nhiều hơn để ép không khí qua vùng hẹp, hơi thở thường là thở gấp, khịt mũi hoặc ngáy.

Tình trạng này có thể kéo dài khoảng 10s hoặc hơn và lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm. Người bệnh hoàn toàn không nhớ gì về tình trạng này dù có những cơn vi thức giấc sau mỗi lần ngưng thở.

Chứng ngưng thở được chia làm ba loại, bao gồm:

• Ngưng thở tắc nghẽn (OSA)
• Ngưng thở trung ương (CSA)
• Ngưng thở hỗn hợp (MSA).

Ngưng thở tắc nghẽn là tình trạng hay gặp nhất, ảnh hưởng đến khoảng 4% nam giới và 2% nữ giới. Tuy nhiên, người ta tin rằng chỉ khoảng 10% số bệnh nhân bị chứng ngưng thở tắc nghẽn đi khám để được điều trị trong khi hầu hết người bệnh không được thăm khám và chẩn đoán.

Một khi hơi thở trở về bình thường thì não quay lại trạng thái ngủ và quy trình này lại bắt đầu. Cứ như vậy quy trình này có thể xảy ra vài lần hoặc hàng trăm lần trong một đêm tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh.

Nguyên nhân gây ra hội chứng ngưng thở khi ngủ

Trong ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, ngưng thở xảy ra do đường hô hấp trên bị tắc nghẽn một phần hay hoàn toàn trong khi ngủ (do lưỡi, các mô ở thành sau họng quá to hay bất thường về xương hàm). Ngưng thở khi ngủ do nguyên nhân trung ương là khi não không gửi được những tín hiệu thích hợp để điều khiển cơ hô hấp, trong những trường hợp người bệnh bị tổn thương não.

• Béo phì.
• Phì đại VA, amidan hoặc lưỡi
• Các vấn đề về xoang.

Hội chứng ngưng thở trung ương thường do các bệnh lý sẵn có từ trước gây ra, dẫn đến sự mất cân bằng tại trung tâm điều khiển hô hấp của não trong lúc ngủ như suy tim hay bệnh lý về thần kinh.

Những người có nguy cơ cao mắc chứng ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất là ở tuổi trung niên, tăng dần theo tuổi, nam nhiều hơn nữ.

Những người có nguy cơ cao bị ngưng thở khi ngủ:

• Béo phì (nguy cơ bị ngưng thở khi ngủ gấp 3 lần người bình thường)
• Bất thường về cấu trúc đường hô hấp trên (phì đại amidan, hàm nhỏ, hàm ra sau, lưỡi quá to, tắc mũi…)
• Nghiện rượu, sử dụng thuốc an thần, chất gây nghiện
• Trong gia đình có người bị ngưng thở khi ngủ
• Đang mắc các bệnh như đái tháo đường, tăng huyết áp, nhược giáp, suy tim, bệnh mạch máu não…

Những dấu hiệu nhận biết chứng ngưng thở khi ngủ

• Ngủ ngáy kèm theo ngừng thở, ngạt thở
• Buồn ngủ nhiều ban ngày
• Thức giấc nhiều lần trong đêm
• Đi tiểu nhiều lần trong đêm
• Đau đầu buổi sáng
• Giảm trí nhớ, giảm độ tập trung
• Thừa cân, béo phì, bất thường vùng hàm mặt.
• Tăng huyết áp kháng trị
• Béo phì, thừa cân, cấu trúc bất thường ở vùng hàm mặt.

Những dấu hiệu về hội chứng ngưng thở lúc ngủ, người bệnh nên đến các chuyên khoa hô hấp khám ngay để được điều trị sớm nhất có thể.

Chứng ngưng thở khi ngủ có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề

Những biến chứng xấu có thể xảy ra trong chứng ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ có thể gây ra thiếu oxy toàn thân, ảnh hưởng đến các cơ quan như tim, phổi, thận, tuyến tụy, não,… từ đó gây rối loạn chuyển hóa, tăng huyết áp, tăng nguy cơ đột quỵ do nhồi máu não, nhồi máu cơ tim.

Tình trạng ngưng thở khi ngủ kéo dài có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và có nguy cơ gây đột tử.

Hội chứng ngưng thở ở trẻ em có thể gây ra tình trạng hiếu động thái quá, hay gây gổ, giảm thành tích học tập, tiểu dầm.

Việc nhận biết chứng bệnh và điều trị sớm giúp giảm nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm.

Điều trị hội chứng ngưng thở khi ngủ

Có nhiều phương pháp chữa trị chứng ngưng thở khi ngủ. Bác sĩ sẽ chỉ định tùy theo tình trạng sức khỏe, bệnh lý từng người.

Thay đổi cách sinh hoạt

• Không uống rượu
• Tránh uống các chất kích thích (cafe) vào ban đêm.
• Tránh sử dụng thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc chống động kinh…vào ban đêm.
• Tư thế nằm nghiêng khi ngủ : Bạn nên nằm ngủ nghiêng về một bên thay vì nằm ngửa. Nằm ngửa là tư thế đặc biệt không tốt đối với người mắc hội chứng ngưng thở vì tư thế đó làm bệnh ngáy và ngưng thở khi ngủ trở nên trầm trọng hơn, vì nằm ngửa làm hàm khép lại, lưỡi khép lại và chặn đứng đường thở.
• Bỏ thuốc lá
• Giảm cân

Phẫu thuật

Đối với bệnh nhân bị ngưng thở khi ngủ do các mô mềm trong vòm họng phát triển bất thường, bác sĩ sẽ tiến hành tiểu phẫu để xử lý vấn đề.

• Phẫu thuật mũi: tái tạo vách mũi, giải phẫu xoang;
• Cắt amidan: khi có amidan phì đại;
• Phẫu thuật chỉnh sửa lưỡi gà, vòm hầu, họng, lưỡi;
• Phẫu thuật làm nhô ra trước xương hàm dưới và cơ cằm lưỡi;
• Phẫu thuật treo xương móng.

Đối với những bệnh nhân ngưng thở kéo dài, số lần ngưng thở trong giấc ngủ cao sẽ được bác sĩ cho sử dụng máy thở giúp duy trì lượng khí vào đường hô hấp.

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân sẽ được theo dõi để đánh giá khả năng đáp ứng phương pháp điều trị. Ngoài điều trị hội chứng ngưng thở khi ngủ, cần điều trị và kiểm soát cả nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ gây bệnh như: mỡ máu, rối loạn chuyển hóa, huyết áp,…