Các nghiên cứu về dinh dưỡng trước khi thụ thai chỉ ra rằng thực phẩm và chế độ dinh dưỡng tốt đặc biệt cần thiết cho sức khỏe sinh sản của cả phụ nữ và nam giới. Vậy nên ăn gì trước khi mang thai? Dinh dưỡng quan trọng như thế nào trước khi mang thai?

Tầm quan trọng về dinh dưỡng trước khi mang thai

Theo cơ chế sinh học, trứng và tinh trùng cần khoảng thời gian là 3 tháng để phát triển hoàn thiện.

Với người vợ, việc ăn uống cân bằng, đảm bảo yếu tố dinh dưỡng trước khi mang thai giúp bạn trứng khỏe mạnh tăng khả năng thụ thai cũng như có đủ các dưỡng chất thiết yếu để có nền tảng sức khỏe tốt, hỗ trợ thai kỳ khỏe mạnh. Bên cạnh đó một số dưỡng chất cần bổ sung đầy đủ ngay cả trước khi mang thai đã được bộ y tế khuyến cáo như Axit folic.

Người chồng ăn uống bổ sung đầy đủ giúp tinh trùng khỏe mạnh. Như thế cơ hội thụ thai lớn hơn, con cũng sẽ có nền tảng khỏe mạnh hơn.

Do đó, cả vợ và chồng cần thực hiện một chế độ ăn uống nghỉ ngơi điều độ, bổ sung dưỡng chất phù hợp sẽ giúp cho trứng, tinh trùng phát triển tốt, tăng khả năng thụ thai và thai nhi sau này phát triển toàn diện.

Việc ăn uống lành mạnh ngay từ lúc trước khi mang thai còn giúp người vợ đỡ mệt mỏi giảm thiểu phần nào dinh dưỡng cần bù đắp cho giai đoạn nghén 3 tháng đầu khi mà việc ăn uống gây áp lực với người vợ. Hơn nữa, đa số phụ nữ chưa biết mình có thai trong một vài tuần đầu tiên. Trong khi đó, hầu hết các cơ quan trong cơ thể được hình thành ngay trong thời gian đầu thai kỳ.

Ngoài ra, ngay khi có ý định chuẩn bị mang thai các bạn phải đi kiểm tra tình trạng sức khỏe nói chung như bệnh mãn tính, di truyền. Các bạn cũng nên trao đổi với bác sĩ về việc dùng viên uống bổ sung, liều lượng và thời gian sử dụng. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để sử dụng vitamin tổng hợp cần thiết cho thai kỳ.

Bổ sung dinh dưỡng trước khi mang thai

Một cơ thể khỏe mạnh luôn cần được đảm bảo có đầy đủ dinh dưỡng từ 4 nhóm thực phẩm là: bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.

Bạn nên bắt đầu những thay đổi sang chế độ dinh dưỡng cân đối chuẩn bị quá trình mang thai từ 3 tháng tới 6 tháng trước khi thụ thai. Bằng chứng thực tế cho thấy chế độ dinh dưỡng lành mạnh và sức khỏe sinh sản có mối liên hệ rõ rệt ở cả nam lẫn nữ.

Dinh dưỡng cho mẹ

Mẹ cần quan tâm đến chế độ dinh dưỡng lành mạnh từ trước khi mang thai 3 tháng bởi đó là thời gian trứng trưởng thành và sẵn sàng cho quá trình thụ thai.

Mẹ nên ăn đa dạng thực phẩm, ăn nhiều rau xanh, trái cây, uống nhiều nước, hạn chế thức ăn không có lợi cho cơ thể như thức ăn nhiều dầu mỡ, đường, muối… Mẹ nên bổ sung các thực phẩm có nhiều dưỡng chất như axit folic, sắt, canxi, kẽm omega3…

Mẹ nên bổ sung Axit folic

Khuyến cáo của Viện dinh dưỡng Việt Nam cho phụ nữ Việt Nam cũng yêu cầu phụ nữ mang thai và cho con bú cần bổ sung 400mcg – 600mcg axit folic ngay từ trước khi mang bầu.

Vai trò của Axit folic:

• Phát triển hồng cầu, phân chia tế bào- khi có thai tử cung, buồng trứng phát triển. Sau đó là thai nhi phát triển, bánh rau phát triển.
• Đặc biệt là tránh dị tật ống thần kinh thai nhi ở tháng đầu tiên phát triển của thai nhi.

Đặc biệt cần quan tâm về đề bổ sung dự phòng Axit folic giảm thiểu nguy cơ khuyết tật ống thần kinh ở trẻ. Giai đoạn phát triển ở tháng đầu tiên của bé rất cần axit folic. Trong giai đoạn này mẹ bị thiếu chất này sẽ rất dễ dẫn đến vấn đề dị tật ống thần kinh. 70% các trường hợp di tật ống thần kinh thai nhi có thể dự phòng bằng cách đủ axit folic trước khi mang thai 1-3 tháng.

Axit folic khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành dạng folate có hoạt tính. Dạng folate cũng là dạng tồn tại tự nhiên trong các loại thực phẩm như rau xanh đậm (rau bina), trái cây họ cam, đậu phộng, đậu, ngũ cốc và các loại thực phẩm có bổ sung thêm folate. Ngoài tăng cường chế độ ăn, việc bổ sung thêm acid folic từ thuốc, thực phẩm chức năng là cần thiết.

Omega-3 rất cần thiết

Hai loại Omega-3 quan trọng là DHA/EPA cần được tích lũy trong cơ thể người mẹ ngay từ trước khi mang bầu để chuẩn bị sử dụng cho bào thai còn trong bụng. Ngoài ra, DHA và EPA theo tỷ lệ bổ sung cho phụ nữ có thai và cho con bú còn giúp tăng cường dòng máu tới tử cung, làm tăng khả năng thụ thai và tăng khả năng sống sót của thai nhi sau khi được thụ thai thành công.

Loại Omega-3 bổ sung cho phụ nữ mang thai và cho con bú cần có tỷ lệ DHA/EPA bằng 4-4.5/1, giống tỷ lệ đó trong sữa mẹ và có thể bổ sung từ nguồn cá hồi, cá ngừ đại dương, thuốc bổ chứa dầu cá ngừ…

Vai trò của omega-3:

• Tốt cho sự nhìn của mắt
• Phát triển hệ thần kinh của thai nhi
• Giảm vấn đề của rối loạn lip máu, mỡ máu cao, vơ xơ xơ động mạch của ở ông bố và bà mẹ.
• Khả năng thụ thai, sinh tinh trùng cũng tốt hơn.

Omega 3 có nhiều trong cá, cá béo, tảo biển… và có trong một số hạt có dầu.

Kẽm

Người ta thấy rằng kẽm rất tốt cho sự tăng trưởng của thai nhi. Những bà mẹ bổ sung đủ kẽm thì thai nhi phát triển chiều dài tốt hơn. Kẽm cũng tăng cường miễn dịch cho mẹ và bé. Mẹ ít nguy cơ nhiễm bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm virus. Đặc biệt trong 3 tháng đầu mẹ không bị cúm thì yên tâm hơn về việc dị tật thai nhi. Kẽm có nhiều trong hải sản, thịt bò, thịt gà.

Canxi

Phụ nữ trước khi mang thai cần khoảng 800mg Canxi mỗi ngày, khi mang thai cần 1,000-1,200 mg mỗi ngày (tương đương với 1 cốc sữa ít béo). Canxi có thể dễ dàng bổ sung từ nguồn thực phẩm hàng ngày như sữa chua, sữa, cá hồi đóng hộp, cá mồi, cơm, bơ, phô mát…

Bổ sung chất Sắt

Có nhiều phụ nữ có lượng sắt dự trữ trong cơ thể ít do bị mất hàng tháng trong ngày hành kinh và chế độ ăn cũng nghèo sắt. Khi bạn ăn uống, bổ sung sắt vào cơ thể, nếu cơ thể không dùng hết sẽ được dự trữ tại gan, lá lách và có thể được đưa vào sử dụng khi cơ thể thiếu, nhất là khi mang thai. Do đó, sẽ có những người phụ nữ khi mang thai hoàn toàn không cần bổ sung sắt mà vẫn không bị thiếu bởi vì nguồn sắt dự trữ dồi dào từ trước đó.

Các loại thực phẩm bổ sung sắt đơn giản cho phụ nữ trước khi mang thai và khi mang thai như sau: Thịt nạc các loại (thịt bò, thịt lợn, gà, vịt, gan, cá, nội tạng động vật), các loại rau xanh (súp lơ xanh, cải xoăn…), đậu (đậu xanh, đậu khô, đậu đen, đậu đỏ…), ngũ cốc…

Vitamin tổng hợp

Bên cạnh một chế độ ăn cân đối, bạn cũng có thể được khuyến khích sử dụng thêm các loại thuốc bổ tổng hợp như PM Procare để tăng cường thêm các dưỡng chất thiết yếu thường bị thiếu trong thai kỳ như DHA/EPA, axit folic, Iốt…

Các sản phẩm bổ sung tổng hợp vitamin và khoáng chất cho phụ nữ trước, trong và sau khi mang thai bạn có thể tham khảo tại đây.

Dinh dưỡng cho bố

Bố cần ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là những thực phẩm giàu axit folic, kẽm, selen, vitamin C nhằm thúc đẩy cơ quan sinh sản sản xuất nhiều tinh trùng khỏe mạnh. Theo đó, các thực phẩm mà người bố cần tăng cường bổ sung là hải sản, các loại rau lá xanh đậm, các loại hạt, trái cây họ cam quýt, giá đậu, socola đen…

• DHA/EPA: Với các ông bố DHA/EPA giúp sự linh hoạt của tinh trùng, làm tăng khả năng thụ thai.
• Acid folic cũng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển khỏe mạnh của tinh trùng. Thiếu hụt acid folic ở nam giới làm gia tăng tỷ lệ tinh trùng có nhiễm sắc thể bất thường.
• Kẽm còn cần thiết cho sự sản sinh tinh trùng và hormone sinh dục nam.
• Vitamin C còn làm giảm khuynh hướng tinh trùng dính chùm vào nhau – đây là 1 trong những nguyên nhân gây vô sinh thường gặp.

Với ông bố không nhất thiết phải uống viên đa vi chất như dinh dưỡng bà bầu mà có thể uống viên đơn lẻ như Kẽm, DHA và ăn uống đầy đủ bổ sung các dưỡng chất khác như vitamin C, vitamin A qua thực phẩm.

Thuốc lá, rượu bia, chất kích thích được đánh giá là những nguyên nhân cản trở sự phát triển của tinh trùng, thậm chí phá hỏng cấu trúc DNA của tinh trùng dẫn đến các trường hợp tinh trùng loãng, yếu, ít di động hoặc không di động, từ đó gây khó thụ thai, vô sinh, hiếm muộn. Vì vậy, người bố nên hạn chế tối đa các chất này.

Trong chế độ dinh dưỡng trước khi mang thai, cả bố và mẹ cần tránh tăng cân quá nhiều, nên giữ cân nặng ở mức vừa phải sẽ thuận lợi hơn cho việc thụ thai.

Ngoài vấn đề bổ sung dinh dưỡng trước khi có thai, yếu tố tâm lý và sức khỏe cũng cần được chú trọng. Bố mẹ cần đi khám sức khỏe tiền sản để bác sĩ đánh giá và tiên lượng những thuận lợi cũng như khó khăn trong quá trình thụ thai và mang thai. Riêng mẹ còn cần kiểm tra khả năng miễn dịch với virus rubella, thủy đậu, cúm, bệnh phụ khoa… để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi.

Những chuẩn bị khác cho bố và mẹ

Việc chuẩn bị cũng như chăm sóc tốt cho cả bố và mẹ trước khi bước vào quá trình mang thai có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Ngoài việc bổ sung các dưỡng chất, bố mẹ cũng nên thực hiện các việc sau đây để chuẩn bị 1 sức khỏe tốt sẵn sang cho việc thụ thai.

• Kiểm tra sức khỏe trước khi mang thai
• Tiêm phòng vaccine
• Chuẩn bị về kinh tế
• Giữ tinh thần thoải mái
• Thường xuyên vận động
• Duy trì cân nặng hợp lý

Những lưu ý khác

• Không nên uống rượu: việc uống rượu sẽ khiến sự phát triển của thai nhi bị ảnh hưởng và trẻ có nguy cơ mắc hội chứng rối loạn thai nhi do uống rượu bào (FAS).
• Luôn vui vẻ: việc giữ tinh thần luôn ở trạng thái tốt trước khi mang thai cũng hỗ trợ rất nhiều cho sự phát triển của thai nhi sau này. Ba và mẹ cũng không nên làm việc quá nhiều khiến cơ thể mệt mỏi.
• Hạn chế tiếp xúc với hoá chất: mẹ không nên dùng quá nhiều mỹ phẩm cũng như tiếp xúc với các hoá chất độc hại.
• Không hút thuốc: các mẹ có thói quen hút thuốc có thể sẽ gặp phải những vấn đề như sinh non, em bé bị thiếu cân hoặc có những bệnh về thần kinh. Bên cạnh đó, các em bé sinh ra từ mẹ có thói quen hút thuốc sẽ có xu hướng hút thuốc sớm do nghiện nicotine sinh lý.
• Không nên ăn quá nhiều đồ bổ: việc ăn nhiều đồ bổ có thể mang lại tác dụng ngược. Có quá nhiều chất dinh dưỡng nạp vào cơ thể cùng lúc trước khi mang thai, sẽ làm tăng nguy cơ huyết áp cao, mắc bệnh tiểu đường trong thai kỳ.