Cho trẻ ăn gì khi bị rối loạn tiêu hóa?

Rối loạn tiêu hóa là một trong những vấn đề phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đây cũng là nguyên nhân khiến các bà mẹ thường xuyên đau đầu vì không biết phải cho con ăn uống thế nào trong giai đoạn hệ tiêu hóa đang rất nhạy cảm.

Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Khi thức ăn được đưa vào cơ thể, quá trình tiêu hóa sẽ giúp phân giải, hấp thu các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể đồng thời loại bỏ, đào thải phần bã dư thừa ra bên ngoài. Tuy nhiên, vào những năm đầu đời hệ thống tiêu hóa của trẻ vẫn còn non nớt và dễ bị tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau, khiến cho bé bị rối loạn tiêu hóa.

Một số yếu tố tác nhân thường gặp có thể kể đến như:

Chế độ ăn thiếu cân bằng

Các bữa ăn hằng ngày của trẻ luôn luôn phải cân bằng theo bốn nhóm dinh dưỡng chính bao gồm: protid (thịt, cá,…), lipid (chất béo), glucid (chất bột đường), vitamin và chất khoáng để đảm bảo ổn định các chức năng sinh lý trong cơ thể, giúp trẻ được phát triển một cách khỏe mạnh. Vì vậy, không nên quá chiều theo sở thích của trẻ để đảm bảo cân bằng chế độ một cách hợp lý.

Rối loạn hệ vi sinh đường ruột

Trong những năm đầu đời, môi trường vi sinh đường ruột chưa được đảm bảo cân bằng cũng như hoạt động ổn định do cơ thể trẻ còn quá non nớt. Vì vậy, có thể dẫn đến sự tăng sinh quá mức của một số vi khuẩn, hoặc bị các tác nhân bên ngoài xâm nhập dẫn đến sự rối loạn.

Môi trường sinh hoạt

Yếu tố môi trường sống cũng góp một phần không nhỏ đến hệ tiêu hóa của trẻ, nhất là đối với những trẻ nhỏ thường có phản xạ ngậm đồ vật vào miệng. Vì vậy, bạn cần đảm bảo nơi ở luôn sạch sẽ và thoáng mát, thường xuyên vệ sinh các vật dụng sinh hoạt cho trẻ (bát, muỗng, bình sữa, đồ chơi,…) bằng các chất khử khuẩn để giảm thiểu nguy cơ bé bị rối loạn tiêu hóa. 

Suy dinh dưỡng

Trẻ suy dinh dưỡng do yếu tố bẩm sinh hoặc do không được bổ sung đủ lượng dưỡng chất cần thiết. Từ đó khiến cơ chế phòng vệ tự nhiên của cơ thể hoạt động thiếu hiệu quả và dẫn đến một số tình trạng bất thường tại nhiều cơ quan. Vì vậy, phụ huynh cần đặc biệt lưu ý đến biểu đồ tăng trưởng của trẻ để kịp thời phát hiện các vấn đề bất thường và giúp trẻ bổ sung dinh dưỡng hợp lý hơn.

Bệnh lý

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em có mối liên hệ khá mật thiết với những bệnh lý thường gặp như viêm phổi, viêm tiểu phế quản, viêm tai giữa,… Một phần đến từ những triệu chứng hay biến chứng của bệnh, tác dụng phụ của thuốc, cộng thêm cảm giác khó chịu khi mắc bệnh khiến quá trình tiêu hóa ít nhiều bị tác động.

Thuốc

Tác dụng phụ của thuốc có thể khiến trẻ gặp một số tình trạng như khó tiêu, đi ngoài phân lỏng, chán ăn,… Vì vậy, phụ huynh nên đưa trẻ đi thăm khám và cho trẻ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, để được tư vấn và hướng dẫn kỹ càng trong việc phòng ngừa các tác dụng phụ của thuốc. Không nên tự ý cho trẻ dùng thuốc để tránh xa ra những hậu quả đáng tiếc.

Cho trẻ ăn gì khi bị rối loạn tiêu hóa

Thực phẩm giàu chất xơ

Thực phẩm giàu chất xơ là nguồn cung ứng các chất dinh dưỡng có lợi cho hệ tiêu hóa, cụ thể như:

• Nguồn chất xơ dồi dào sẽ kích thích nhu động ruột, giúp đẩy phân ra ngoài cơ thể nhanh hơn, thuyên giảm tình trạng táo bón ở trẻ.
• Các loại rau lá xanh thường có chứa sulfoquinovose – một loại đường có thể nuôi các vi khuẩn có lợi trong dạ dày, từ đó thúc đẩy quá trình tiêu hóa.

Theo các chuyên gia, trẻ em nên được bổ sung từ 5 đến 25 gam chất xơ mỗi ngày, thông qua thực phẩm hoặc sữa. Nhưng con số này sẽ thay đổi tùy vào độ tuổi và giới tính của con. Dưới đây sẽ là gợi ý một số nguồn chất xơ tốt giúp mẹ thêm vitamin rau vào bữa ăn cho bé, bao gồm:

• Rau xanh như cà rốt, bông cải xanh, đậu xanh và rau cải xanh.
• Các loại hạt như hạnh nhân, đậu phộng và hồ đào.
• Ngũ cốc nguyên hạt như bánh mì nguyên cám, mì ống, bột yến mạch và ngũ cốc vảy cám.

Vitamin và chất khoáng

• Chuối: là loại trái cây rất giàu kali cùng nhiều loại khoáng chất và vitamin, cực kỳ dễ hấp thu, nhất là khi trẻ mắc bệnh.
• Táo: là nguồn thực phẩm giàu chất xơ cùng hàm lượng calo cao, kích thích nhu động ruột hoạt động tốt hơn mà vẫn bổ sung đủ lượng dưỡng chất cần thiết.
• Khoai lang: khoai lang còn có tác dụng nhuận tràng, kích thích nhu động ruột giúp cải thiện một số triệu chứng như khó tiêu, táo bón,…
• Dứa: vitamin C và chất xơ trong dứa giúp bé cải thiện chức năng tiêu hóa cũng như hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn. Nên sử dụng dứa tươi làm món tráng miệng, nước ép,… sẽ giúp trẻ hấp thu tốt hơn
• Bơ: chứa hàm lượng chất béo không no cực kỳ dồi dào trong bơ cùng nhiều loại vitamin bổ dưỡng.

Sữa chua hoặc Kefir

Cả sữa chua và Kefir đều là những thực phẩm có chứa lợi khuẩn, giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa và sức khỏe đường ruột. Bên cạnh đó, sữa chua cũng có hàm lượng canxi cao, hữu ích cho sự phát triển chiều cao và giúp xương chắc khỏe hơn. Dưới đây là gợi ý thực đơn bữa ăn nhẹ cho bé vào những ngày bị rối loạn tiêu hóa:

• Xay nhuyễn một ít ngũ cốc granola và ăn cùng sữa chua. Granola giòn giòn hòa quyện cùng vị sữa chua sẽ mang đến cảm giác lạ miệng, thu hút bé ăn nhiều hơn.
• Cắt nhỏ trái cây và trộn cùng sữa chua. Bữa ăn nhẹ này tuy đơn giản nhưng sẽ cung cấp nhiều dưỡng chất cho bé như vitamin, khoáng chất và vi khuẩn có lợi cho đường ruột của bé.

Uống nhiều nước

Các hội chứng phổ biến của rối loạn tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy hoặc táo bón đều khiến cơ thể của bé bị mất nhiều nước, nên bên cạnh việc bổ sung thức ăn, mẹ cũng nhớ cho con uống đủ nước. Mẹ có thể bổ sung nước cho con với các cách như uống nước lọc, nước trái cây không đường, uống nước luộc rau có vị ngọt tự nhiên hoặc súp canh. Tuy nhiên, bé nên hạn chế uống đồ uống có đường vì có thể làm tình trạng rối loạn nghiêm trọng hơn.

Dùng thêm nhiều trái cây

Bên cạnh chất xơ thì trái cây chứa rất nhiều vitamin và khoáng chất tốt cho tiêu hóa như vitamin C hay kali. Ngoài ra, đây cũng là nguồn cung ứng dồi dào polyphenol, một vi chất dinh dưỡng tự nhiên có trong thực vật, được biết đến với các công dụng như:

• Có thể kích hoạt hệ thống miễn dịch để chống lại nhiễm trùng và bệnh tật.
• Thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn tốt trong đường ruột và hạn chế vi khuẩn có hại. Từ đó, hỗ trợ thúc đẩy sức khỏe tiêu hóa và tăng cường miễn dịch cho cơ thể.

Một gợi ý nhỏ dành cho mẹ là đừng ép bé ăn những loại trái cây mà bé không thích. Thay vào đó, hãy chia nhỏ lượng trái cây cần thiết và bổ sung vào mỗi bữa ăn chính hoặc phụ, điều này sẽ gia tăng sự thú vị và thu hút bé ăn nhiều hơn. Mẹ cũng nên thay đổi loại quả mỗi ngày để bé không bị ngán.

Chất béo không bão hòa

Đây là loại chất béo giúp cơ thể hấp thụ vitamin và có thể kết hợp với chất xơ để thúc đẩy nhu động ruột, thuyên giảm triệu chứng táo bón do rối loạn tiêu hóa gây ra. Dầu ô liu là một nguồn chất béo không bão hòa tốt.

Thêm vào đó, mẹ cũng lưu ý là không nên cho bé ăn những thực phẩm như khoai tây chiên, thức ăn nhanh hay đồ chế biến sẵn, vì tất cả đều chứa khá nhiều chất béo không tốt. Việc tiêu thụ các món ăn này có thể dẫn đến táo bón nghiêm trọng hơn hoặc có thể ngăn chặn các vi khuẩn có lợi trong đường ruột phát triển.

Chế độ ăn ít FODMAP

FODMAP là từ viết tắt của oligosaccharides, disaccharides, monosaccharide và polyols, những carbohydrate chuỗi ngắn được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm có xu hướng lên men. Việc tiêu thụ quá nhiều FODMAP có thể dẫn đến đầy hơi, chướng bụng hoặc đau bụng, những biểu hiện chính của rối loạn tiêu hóa do IBS (Hội chứng ruột kích thích) gây ra.

Sau đây là 5 loại FODMAP mà mẹ cần lưu ý loại bỏ bớt khi lựa chọn nguyên liệu nấu ăn cho con:

• Fructan có trong lúa mì, hành, tỏi, lúa mạch, bắp cải và bông cải xanh.
• Fructose có trong mật ong và xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao.
• Galactooligosaccharides có trong các loại đậu.
• Lactose có trong sữa và các thực phẩm từ sữa khác.
• Polyols được tìm thấy trong trái cây đông đá, khoai lang, táo và cần tây.

Ngoài ra, một mẹo nhỏ để giúp mẹ thiết kế chế độ ăn phù hợp cho con và tránh tình trạng các triệu chứng phát triển thêm là hãy ghi nhật ký ăn uống và theo dõi phản ứng của con với từng thực đơn để có những điều chỉnh hợp lý.

Đa số các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa sẽ bắt đầu thuyên giảm khi thay đổi chế độ ăn phù hợp hơn cho bé nên các mẹ không cần quá lo lắng về điều đó. Thay vào đó, hãy chuẩn bị những món ăn vừa bổ dưỡng, vừa thơm ngon, lại giúp hệ tiêu hóa của con mau khỏe nhé.