Cách đo thân nhiệt cho trẻ khi bị sốt

Sốt có thể là biểu hiện của rất nhiều bệnh, bao gồm các bệnh lý đơn giản và nguy hiểm. Nhiệt độ bình thường của trẻ sơ sinh trung bình là từ 36,5 đến 37,4 độ C. Trẻ sơ sinh bị sốt khi nhiệt độ đo được ở hậu môn từ 38 độ C trở lên. Vậy làm cách nào để đo thân nhiệt cho trẻ lúc bị sốt chính xác nhất?

Tình trạng sốt ở trẻ

Sốt là phản ứng bảo vệ cơ thể của hệ miễn dịch trước các tác nhân gây bệnh. Như vậy sốt là một phản ứng có lợi, tuy nhiên trẻ bị sốt thường kèm theo quấy khóc, khó chịu, biếng ăn và sụt cân. Những trường hợp sốt nặng và kéo dài có thể đưa đến các triệu chứng nghiêm trọng khác như mất nước, nhịp tim nhanh.

Sốt xảy ra khi vùng hạ đồi làm tăng thân nhiệt. Sốt thường là do đáp ứng của hệ miễn dịch đối với các tác nhân nhiễm khuẩn như vi khuẩn hoặc virus. Khi bị sốt, nhiệt độ cơ thể ở trực tràng sẽ là trên 38oC, ở miệng là trên 37.5oC, ở nách là trên 37.2oC và ở tai là trên 38oC.

Sốt cũng là một biểu hiện của những bệnh lý khác. Những biến chứng thường gặp là sốt cao co giật, chiếm khoảng 3-4%, phổ biến nhất ở những trẻ dưới 5 tuổi. Một số ít các trường hợp sốt cao, lên cơn co giật gây ra các tổn thương thực thể ở hệ thần kinh, ảnh hưởng đến sự phát triển về trí não sau này của trẻ.

Cách đo thân nhiệt cho trẻ khi bị sốt

Có 4 cách đo thân nhiệt cho trẻ, nhưng phương pháp đo nhiệt độ ở trực tràng là chính xác nhất. Tuy nhiên, cha mẹ cũng có thể do nhiệt độ ở miệng cho trẻ trên 4 tuổi, đo nhiệt độ ở tai cho trẻ trên 6 tháng tuổi.

Đo thân nhiệt ở nách là phương pháp ít chính xác nhất nhưng lại rất thuận tiện, đặc biệt là đối với trẻ dưới 3 tháng tuổi. Nếu nhiệt độ ở nách dưới 37.2oC thì phụ huynh nên sử dụng thêm phương pháp đo thân nhiệt ở trực tràng.

Cha mẹ nên sử dụng nhiệt kế điện tử thay cho nhiệt kế thủy ngân vì nó có giá không cao, phổ biến và an toàn hơn. Thủy ngân rất độc, nếu nhiệt kế bị vỡ dễ gây nguy hiểm cho trẻ nhỏ.

Dưới đây là các phương pháp đo thân nhiệt cho trẻ:

Đo thân nhiệt ở trực tràng

• Cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ nằm úp sấp trong lòng người lớn.
• Thoa một chút chất bôi trơn (ví dụ vaseline) vào phần cuối nhiệt kế.
• Nhẹ nhàng đặt nhiệt kế vào hậu môn trẻ cho tới khi phần đầu bạc của nhiệt kế không còn thấy nữa (khoảng 0,6 – 1,3cm bên trong hậu môn).
• Giữ nguyên nhiệt kế: Đợi khoảng 2 phút đối với nhiệt kế thủy ngân và 1 phút đối với nhiệt kế điện tử.

Đo thân nhiệt ở nách

• Giữ nhiệt kế ở nách trẻ (cần lau khô nách trước khi đo).
• Bảo trẻ giữ nhiệt kế bằng cách ép sát khuỷu tay vào ngực trong khoảng 4 – 5 phút.

Đo thân nhiệt ở tai

Phương pháp này không áp dụng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi. Nếu trẻ vừa ở ngoài trời lạnh vào thì bạn cần đợi tối thiểu 15 phút rồi mới thực hiện đo nhiệt độ. Ống tai và bệnh ở tai sẽ không ảnh hưởng tới kết quả hiển thị nhiệt độ cơ thể trẻ. Đo thân nhiệt ở tai được thực hiện như sau:

• Kéo tai ngoài của trẻ trước khi đặt nhiệt kế vào.
• Giữ đầu dò nhiệt kế trong tai trong vòng 2 giây.

Đo thân nhiệt ở miệng

Phương pháp này không nên thực hiện khi trẻ đã ăn hoặc uống đồ nóng trong vòng 30 phút. Khi thực hiện, phụ huynh làm như sau:

• Rửa nhiệt kế bằng nước lạnh và xà bông rồi rửa sạch lại với nước.
• Đặt đầu nhiệt kế vào dưới lưỡi của trẻ, bảo trẻ giữ nhiệt kế bằng môi, giữ môi kín xung quanh nhiệt kế.
• Giữ nguyên nhiệt kế: Với nhiệt kế thủy ngân trẻ cần giữ trong khoảng 3 phút và với nhiệt kế điện tử trẻ chỉ cần giữ dưới 1 phút.

Cách xử lý khi trẻ bị sốt

Khi nào cần đưa trẻ tới bác sĩ

• Dưới 3 tháng tuổi và bị sốt. Đặc biệt, em bé dưới 2 tháng tuổi bị sốt được coi là một trường hợp khẩn cấp. Cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
• Hôn mê hoặc không phản ứng.
• Có vấn đề về hô hấp hoặc ăn uống (Thở gáp, khó thở, ăn kems…).
• Rất cáu kỉnh, hay quấy khóc, hoặc khó bình tĩnh.
• Bị phát ban.
• Có dấu hiệu mất nước, chẳng hạn như đái ít (tã ướt ít hơn), miệng khô, không có nước mắt khi khóc hoặc có điểm mềm trũng trên đầu.
• Có một cơn co giật.

Chăm sóc trẻ bị sốt tại nhà

Khi trẻ sơ sinh bị sốt nên cho trẻ bú nhiều hơn, tăng cữ bú và lượng bú mỗi lần. Cho trẻ nằm phòng thoáng mát, mặc quần áo mỏng. Tích cực lau người trẻ bằng khăn ấm để làm mát cơ thể trẻ. Có thể dùng khăn ấm đắp trán, nách và bẹn của trẻ. Trẻ sẽ thấy mát hơn vì nước bốc hơi qua da. Việc đắp mát cần được kết hợp với thuốc hạ sốt khi trẻ không dung nạp được thuốc.

Thuốc hạ sốt được sử dụng trong các trường hợp: Trẻ sốt từ 38,5oC trở lên kèm theo các triệu chứng như quấy khóc, khó ngủ, biếng ăn. Sốt từ 38oC trở lên có tiền căn co giật, bệnh lý tim/phổi,… Khi dùng thuốc hạ sốt sớm và đúng trẻ ít khi bị sốt trên 39oC kèm co giật- trường hợp phải chống co giật và hạ sốt khẩn trương.

Thuốc có hiệu quả hạ sốt ở trẻ em là Ibuprofen hay Paracetamol (Acetaminophen). Các loại thuốc này giúp trẻ dễ chịu hơn, giảm thân nhiệt ở trẻ xuống khoảng 1 – 1,5oC.

Paracetamol (Acetaminophen) có thể dùng mỗi 4 – 6 giờ khi cần với liều khoảng 10 – 15mg/kg/lần. Nếu thân nhiệt trẻ vẫn tiếp tục cao và trẻ trên 6 tháng tuổi thì có thể sử dụng Ibuprofen thay thế hoặc kết hợp với Paracetamol (Acetaminophen), liều lượng 5 – 10mg/kg uống mỗi 6 – 8 giờ.

Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị sốt

• Sốt làm tăng nguy cơ mất nước ở trẻ. Vì vậy, để giảm nguy cơ này, cha mẹ nên khuyến khích trẻ uống đủ nước. Các loại thức uống như sữa, nước cần được bổ sung cho trẻ với lượng cần thiết. Nếu trẻ không chịu uống nước, sữa hoặc không uống được thì cha mẹ nên hỏi ý kiến tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa Nhi.
• Chú ý bổ sung thực phẩm giàu dưỡng chất cho bé, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, cho trẻ ăn nhiều trái cây, rau củ để bổ sung vitamin.
• Khi bé bị sốt, cha mẹ nên cho bé mặc quần áo rộng rãi, thoải mái, không mặc đồ quá ấm.
• Sốt gây mệt mỏi, khó chịu cho trẻ. Vì vậy, khi bé bị sốt, cha mẹ nên khuyến khích trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn. Trẻ có thể đi học lại và tham gia các hoạt động khác sau 24 giờ thân nhiệt trở về bình thường.
• Tái khám ngay nếu trẻ không hạ sốt sau 2 ngày điều trị hoặc bệnh có dấu hiệu trầm trọng hơn.

Trẻ sốt cao với nhiều triệu chứng bất thường như co giật, phát ban,… vô cùng nguy hiểm, nếu không được xử lý kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng cho tim mạch, thần kinh thậm chí tử vong. Vì vậy, khi bé có những biểu hiện trên, bạn nên đưa bé đến cơ sở y tế uy tín ngay.