Tai là một bộ phận của cơ thể đảm nhiệm chức năng quan trọng. Tất cả mọi người đều có thể gặp phải các bệnh về tai gây ảnh hưởng tới thính lực và để lại những di chứng vĩnh viễn khi không được chữa trị kịp thời.

Cấu tạo và chức năng của tai

Tai được coi là một cơ quan phức tạp, mang chức năng cảm thụ âm thanh đồng thời tác động đến phần tiền đình để điều chỉnh thăng bằng cho cơ thể.

Cấu tạo giải phẫu của tai được chia thành 3 phần chính gồm:

• Tai ngoài: bao gồm các bộ phận từ màng nhĩ đến vành tai đóng vai trò thu nhận và dẫn truyền âm thanh.
• Tai giữa: gồm các bộ phận như xoang chũm, vòi nhĩ, hòm nhĩ, xương con để đảm nhiệm chức năng điều chỉnh âm thanh.
• Tai trong: có mê nhĩ màng và mê nhĩ xương, chức năng chính là chuyển âm thanh thành các xung động thần kinh, đồng thời giúp điều chỉnh thăng bằng cho cơ thể.

Tai có thể bị tổn thương giống như các cơ quan khác trong cơ thể khi có các yếu tố tác động như virus, vi khuẩn xâm nhập, chấn thương, vệ sinh kém…

Chức năng chính của tai được xác định là:

• Khả năng nghe: đây là chức năng đầu tiên và được biết đến nhiều nhất, khả năng nghe của tai chủ yếu dựa vào hệ thống thính giác gồm 3 phân: tai ngoài, tai giữa và tai trong.
• Giữ thăng bằng cho cơ thể: Khi con người chuyển động trong không gian, hệ thống tiền đình sẽ ảnh hưởng tới sự chuyển động của mắt và vị trí cơ thể.

Những căn bệnh về tai thường gặp

Viêm tai giữa

Tình trạng ống tai giữa bị sưng viêm do virus hoặc vi khuẩn được gọi là viêm tai giữa. Sự phát triển của viêm tai giữa sẽ theo từng giai đoạn cụ thể gồm viêm tai giữa sung huyết, viêm tai giữa ứ dịch, viêm tai giữa có mủ và thủng màng nhĩ.

Ống tai giữa bị tổn thương sẽ gây ra các triệu chứng như giảm thính lực, sốt, mệt mỏi, sưng hạch bạch huyết, đau họng, buồn nôn, mất cân bằng, chảy dịch/mủ ra ống tai ngoài… Theo từng giai đoạn của bệnh sẽ có mức độ của các triệu chứng phân cấp khác nhau.

Trẻ nhỏ rất dễ bị viêm tai giữa do cấu trúc vòi nhĩ chưa hoàn chỉnh và hệ miễn dịch yếu ớt.

Điều trị nội khoa sẽ được áp dụng đối với tình trạng viêm tai giữa cấp tính nhưng nếu không kịp thời kiểm soát, bệnh sẽ tiến triển sang giai đoạn mạn tính và gây ảnh hưởng tới chức năng của tai.

Nhiễm trùng tai

Nhiễm trùng tai là một trong các bệnh về tai phổ biến ở trẻ em. Nếu trẻ chưa biết nói, bạn hãy quan sát xem bé có thường xuyên bịt tai hoặc có biểu hiện bứt rứt ở tai hay không. Những biểu hiện khác khi bé bị nhiễm trùng tai bao gồm:

• Có dịch hoặc chất lỏng chảy ra từ tai
• Trẻ có vấn đề về thăng bằng
• Bé thường quấy khóc hoặc khó nghe

Trẻ em dễ bị nhiễm trùng tai hơn người lớn do ý thức vệ sinh và đặc tính cấu trúc của ống eustachian nối tai giữa với phía sau cổ họng.

Ống eustachian là bộ phận bị ảnh hưởng nhiều nhất khi bé bị nhiễm trùng tai. Ống eustachian của trẻ tương đối ngắn, rộng, thẳng và nằm ngang. Khi bé mắc bệnh sởi, cúm hoặc bị nổi ban đỏ, mầm bệnh sẽ dễ dàng xâm lấn ống eustachian gây ra các bệnh về tai như viêm tai giữa hoặc nhiễm trùng tai.

Viêm tai xương chũm

Xương chũm thuộc một trong những cơ quan của tai giữa, nhiễm trùng tai xương chũm có thể là hậu quả của viêm tai giữa gây ra.

Viêm tai xương chũm là bệnh về tai với những triệu chứng như ù tai, giảm thính lực, sốt, tai chảy mủ, đau nhói bên trong và xung quanh tai, sốt…

Biến chứng nguy hiểm do viêm tai xương chũm khi không được điều trị đúng cách có thể là áp xe đại não, liệt mặt, viêm màng não, viêm mê nhĩ, viêm tĩnh mạch bên, áp xe ngoài màng cứng…

U dây thần kinh thính giác

Bệnh lý u dây thần kinh thính giác hay còn gọi là u dây thần kinh tiền đình ốc tai, u dây thần kinh số 8 là một bệnh lý khá lành tính xuất hiện ở dây thần kinh tiền đình và ảnh hưởng đến thính lực.

Khối u dây thần kinh thính giác khi phát triển có thể bị chèn ép và phát sinh những triệu chứng đau đầu, liệt cơ mặt, tê và nhói ở mặt, đi đứng vụng về…

Những người ở độ tuổi 30 – 60 tuổi sẽ dễ mắc bệnh và u dây thần kinh thính giác không có khả năng lây nhiễm.

Rối loạn thính lực 

Khi tai tích tụ quá nhiều chất lỏng thường dẫn đến bệnh rối loạn thính lực. Khi mắc bệnh này, người bệnh có các biểu hiện như chóng mặt, ù tai, mất thăng bằng, suy giảm thính giác,… Y học hiện nay vẫn chưa xác định được nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn thính lực nên chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Rối loạn thính lực kéo dài có thể gây ra các biến chứng như rối loạn tiền đình, giảm thính lực hoặc mất thính lực vĩnh viễn.

Chính vì vậy, khi xuất hiện các triệu chứng trên, bệnh nhân nên đến bệnh viện sớm nhất để khám và điều trị.

Ù tai

Khi mắc chứng ù tai, bạn sẽ thường xuyên nghe thấy tiếng ù trong tai dù môi trường xung quanh rất yên tĩnh.

Nguyên nhân gây ra bệnh này có thể do tuổi tác, ráy tai tích tụ quá nhiều, sống ở môi trường ồn ào trong một thời gian dài hoặc là dấu hiệu khởi phát của tình trạng mất thính lực.

Đôi khi chứng ù tai còn do tác dụng phụ của một số loại thuốc bạn đang sử dụng. Nếu nghi ngờ điều này, bạn hãy trao đổi với bác sĩ để được cân nhắc thay đổi thuốc hoặc có những phương án phù hợp hơn.

Rối loạn mạch máu tai

Hiện tượng mạch máu bị tắc nghẽn dẫn đến tình trạng giảm lưu lượng máu tên là rối loạn mạch máu tai, bệnh về tai này có quan hệ mật thiết với chứng suy giảm thính lực.

Rối loạn mạch máu tai sẽ khiến các động mạch bị xơ cứng dẫn đến hiện tượng tắc nghẽn dòng máu tuần hoàn trong tai, làm thay đổi áp suất và lưu lượng máu, làm phát sinh tình trạng suy giảm thính lực.

Triệu chứng suy giảm thính lực do rối loạn mạch máu tai sẽ là nghe kém, tổn thương màng nhĩ và nguy cơ mất thính lực.

Chàm tai

Tình trạng tổn thương da xảy ra ở vành tai, ống tai ngoài và phần da bao quanh vành tai được gọi là chàm tai, có thể chia thành 3 giai đoạn: cấp tính – bán cấp – mạn tính. Trẻ nhỏ là đối tượng hay bị chàm tai nhất.

Triệu chứng khởi phát của bệnh là các mảng da sần, ngứa ngáy và khó chịu. Tiếp đến da bắt đầu ửng đỏ, xuất hiện mụn nước. Khi mụn nước vỡ, da sẽ có xu hướng rỉ dịch, khô dần và tạo thành vảy cứng.

Hiện nay vẫn chưa xác định được nguyên nhân cụ thể dẫn đến bệnh chàm tai, nhưng bệnh lý này thường không quá nguy hiểm và hoàn toàn có thể kiểm soát được khi có các biện pháp điều trị thích hợp.

Viêm sụn vành tai

Bệnh lý hình thành do sụn ở vành tai bị viêm và nhiễm trùng được xác định là viêm sụn vành tai. Bệnh khởi phát sau khi vành tai bị chấn thương mạnh gây nên tình trạng tụ máu, ứ máu ở vành tai khiến dinh dưỡng không thể tuần hoàn được để nuôi dưỡng vành tai, lâu dần khiến vành tai hoại tử và sùi lấp ống tai ngoài.

Tình trạng ứ máu khi bị bệnh về tai này cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn S.aureus và Pseudomonas aeruginosa xâm nhập và gây nhiễm trùng.

Viêm sụn vành tai có những dấu hiệu nhận biết đặc trung gồm vành tai đau, đỏ và ấm nhẹ, ù tai, giảm thính lực…

Điều trị các bệnh về tai

Bác sĩ sẽ căn cứ vào các tổn thương tai và khả năng đáp ứng của từng bệnh nhân để chỉ định phương pháp điều trị thích hợp

Đa phần các bệnh về tai sẽ được điều trị y tế bao gồm việc dùng thuốc, xạ trị hoặc can thiệp phẫu thuật kết hợp cùng với chăm sóc tại nhà.

Các bệnh về tai như viêm tai giữa, viêm tai xương chũm, viêm ống tai ngoài, chàm tai… sẽ được chỉ định sử dụng thuốc để điều trị.

Các loại thuốc có thể được sử dụng, bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: áp dụng điều trị cho các trường hợp tổn thương do nhiễm trùng. Nên dùng thuốc trong thời gian kéo dài khoảng 7 – 10 ngày. Thuốc kháng sinh thường được dùng phối hợp với các loại thuốc điều trị triệu chứng nhằm cải thiện cảm giác đau rát, sốt, mệt mỏi… do nhiễm trùng gây ra.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Mục đích giảm các triệu chứng do các bệnh về tai gây ra. Nhược điểm của loại thuốc này chỉ có tác động đến triệu chứng, không can thiệp đến nguyên nhân gây bệnh. Vậy nên thuốc giảm đau hạ sốt thường được dùng phối hợp với những loại thuốc đặc hiệu.
• Thuốc mỡ: được dùng trực tiếp để thoa lên bề mặt da nhằm làm giảm các triệu chứng của bệnh chàm tai.

Bác sĩ sẽ kết hợp cho bệnh nhân dùng thuốc cùng với việc trích rạch mũ ra bên ngoài đối với những trường hợp nhiễn trùng tai nghiêm trọng như viêm tai giữa ứ dịch và có mủ để ngăn chặn tình trạng thủng màng nhĩ.

Đối với bệnh u dây thần kinh thính giác, việc điều trị sẽ được chỉ định thực hiện khi khối u có dấu hiệu tăng kích thước và có phát sinh triệu chứng. Phương pháp điều trị được áp dụng đối với bệnh về tai này chủ yếu là xạ trị và phẫu thuật.

• Xạ trị: sử dụng các tia năng lượng cao nhằm thu nhỏ kích thước khối u để bảo toàn khả năng nghe và điều chỉnh thăng bằng cho cơ thể.
• Phẫu thuật: chỉ được thực hiện với những khối u rất nhỏ. Việc phẫu thuật sẽ được cân nhắc kỹ lương với những khối u lớn vì can thiệp ngoại khoa có thể gây tổn thương dây thần kinh vĩnh viễn.

Chú ý: Các biện pháp điều trị bệnh về tai trên đây được cung cấp chỉ mang tính chất tham khảo. Người bệnh cần liên hệ trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa để được chỉ định biện pháp phù hợp.

Các phương pháp cần kết hợp thực hiện tại nhà

• Vệ sinh tai đều đặn bằng nước rửa tai chuyên dụng mỗi tuần, tránh dùng tăm bông hay vật nhọn chọc ngoáy vào bên trong tai. Đồng thời cần sử dụng khăn ẩm nhằm làm sạch vành tai và các vùng da xung quanh.
• Bổ sung nước khoảng 2 – 3 lít/ngày để tăng cường dẫn lưu dịch ở cổ họng, mũi và tai.
• Hạn chế dùng tai nghe hoặc nghe điện thoại quá thường xuyên trong thời gian điều trị.
• Thực hiện chườm ấm hoặc chườm lạnh để giảm cảm giác đau rát, nóng ấm và khó chịu do nhiễm trùng tai gây ra.
• Cần nghỉ ngơi tại nhà khi tai bị virus và vi khuẩn xâm nhập nhằm hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như khuyên tai, phấn hoa, lông chó mèo… để không làm nghiêm trọng thêm các triệu chứng của bệnh chàm tai và viêm ống tai ngoài.

Khi nhận thấy tai mình có triệu chứng bất thường như: đau, ù, nhức, chảy dịch… không nên chủ quan, phớt lờ bệnh. Bạn nên tới phòng khám chuyên khoa thăm khám, xác định chính xác nguyên nhân mắc bệnh để có hướng điều trị hiệu quả, tránh biến chứng.