Bổ sung Vitamin A cho trẻ em

Vitamin A đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Trong khẩu phần hằng hằng ngày khó có thể cung cấp đầy đủ lượng vitamin A cần thiết cho sự phát triển của trẻ.  Vì vậy, trẻ cần được uống bổ sung vitamin A để phát triển tốt, tránh nguy cơ mắc các bệnh về thị lực, suy giảm miễn dịch,…

Vai trò của vitamin A tới cơ thể trẻ

Vitamin A tham gia vào rất nhiều chức năng của cơ thể. Cụ thể là:

• Vai trò tăng trưởng: Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, giúp trẻ phát triển bình thường. Thiếu vitamin A, trẻ sẽ bị chậm lớn, còi cọc, suy dinh dưỡng.
• Chức năng thị giác: Vitamin A tham gia vào chức năng thị giác của mắt, giúp mắt có khả năng nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu. Khi thiếu vitamin A, khả năng nhìn của mắt sẽ bị giảm, đặc biệt là vào lúc ánh sáng yếu. Hiện tượng này thường xuất hiện vào lúc trời nhá nhem tối, dân gian gọi là quáng gà. Quáng gà là biểu hiện sớm của tình trạng thiếu vitamin A. Biểu hiện khi thiếu Vitamin A gây bệnh quáng gà của trẻ vào thời điểm chập tối là thường nhút nhát, chỉ ngồi một chỗ, không dám đi hoặc nếu đi thì dễ bị ngã, đi lại khó khăn, dễ va chạm với các vật ở dưới đất,…
• Bảo vệ biểu mô: Vitamin A bảo vệ sự toàn vẹn của các biểu mô giác mạc, biểu mô dưới da, niêm mạc khí quản, niêm mạc ruột non, các tuyến nước bọt và tinh hoàn,… Khi thiếu vitamin A, cơ thể giảm sản xuất các niêm dịch, khiến da bị khô, xuất hiện sừng hóa,… Biểu hiện này thường thấy ở mắt: Ban đầu khô kết mạc, sau đó tổn thương giác mạc, dẫn tới hậu quả mù lòa. Nếu thiếu vitamin A, niêm mạc ruột bị tổn thương dẫn tới rối loạn tiêu hóa hoặc niêm mạc phế quản tổn thương dễ mắc các bệnh đường hô hấp,…
• Tạo miễn dịch cơ thể: Vitamin A đóng vai trò tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể. Thiếu vitamin A làm giảm sức đề kháng của cơ thể trẻ với các loại bệnh, làm cơ thể dễ bị nhiễm trùng nặng, đặc biệt là các bệnh như sởi, viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, tiêu chảy,… dẫn tới tăng nguy cơ tử vong ở trẻ nhỏ. Đặc biệt, vitamin A còn làm tăng sức đề kháng của cơ thể trước các bệnh nhiễm khuẩn khác như uốn ván, lao và hỗ trợ phòng ngừa ung thư hiệu quả.

Trẻ bị thiếu Vitamin A sẽ như thế nào?

Tình trạng thiếu hụt vitamin A sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch, gây ra chứng phát ban và các bệnh thị giác điển hình như khô mắt, quáng gà.

Việc khó hấp thụ hoặc lưu trữ vitamin A trong cơ thể sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh như loét dạ dày, xơ nang, suy tụy, hẹp tá tràng, tiêu chảy mãn tính, tắc nghẽn ống dẫn mật, nhiễm ký sinh đơn bào đường ruột giardia và xơ gan.

Tình trạng thiếu vitamin A khá phổ biến ở những bé bị suy dinh dưỡng, thiếu protein và năng lượng, nguyên nhân không chỉ vì chế độ ăn uống thiếu chất mà còn do việc lưu trữ cũng như vận chuyển vitamin A có vấn đề.

Các đối tượng dễ bị thiếu vitamin A

• Trẻ em dưới 3 tuổi dễ bị thiếu vitamin A do trẻ đang lớn nhanh, cần bổ sung nhiều vitamin A. Ở tuổi này, vì thay đổi chế độ dinh dưỡng (giai đoạn ăn bổ sung, cai sữa) và dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nên trẻ có nguy cơ thiếu vitamin A rất cao.
• Trẻ dưới 5 tuổi mắc các bệnh sởi, viêm đường hô hấp cấp, suy dinh dưỡng nặng, tiêu chảy kéo dài,… có nguy cơ cao thiếu vitamin A.
• Trẻ sơ sinh đang bú mẹ có thể bị thiếu hụt vitamin A nếu chế độ ăn uống của mẹ thiếu vitamin A. Đặc biệt, nếu trẻ không được bú mẹ thì nguy cơ thiếu vitamin A càng cao.

Nhu cầu Vitamin A của trẻ

Lượng vitamin A mà bé cần được tính cho mỗi 6 tháng và liều lượng cụ thể như sau:

• Trẻ dưới 6 tháng tuổi không được bú mẹ: 50.000 IU (đơn vị quốc tế) mỗi 6 tháng.
• Trẻ từ 6 – 12 tháng: 100.000 IU (đơn vị quốc tế) mỗi 6 tháng (viên nang màu xanh).
• Trẻ từ 12 – 36 tháng: 200.000 IU (đơn vị quốc tế) mỗi 6 tháng (viên nang màu đỏ).
• Trẻ 37 – 60 tháng tuổi có nguy cơ thiếu vitamin A: 200.000 IU (đơn vị quốc tế) mỗi 6 tháng.

Ngoài ra, để phòng thiếu vitamin A cho trẻ sơ sinh, các bà mẹ mới sinh trong vòng 1 tháng sẽ được uống 1 liều 200.000 IU vitamin A.

Ngoài việc cho trẻ uống vitamin A định kỳ 2 lần mỗi năm, cha mẹ nên lưu ý bổ sung vitamin A cho trẻ thông qua chế độ ăn của bé. Đối với trẻ nhỏ, mẹ nên cho bé ăn ít nhất 2 -3 loại trái cây giàu vitamin A và rau xanh mỗi ngày. Khi chế biến thức ăn luôn bổ sung dầu mỡ (chất béo) để hỗ trợ cơ thể bé hấp thụ vitamin A tốt hơn.

Bổ sung vitamin A cho trẻ

Sữa mẹ luôn là nguồn cung cấp vitamin A dồi dào cho trẻ, vì thế các bà mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ, nhất là trong 6 tháng đầu tiên. Đặc biệt, trong thời kỳ mang thai và cho con bú, các mẹ cần ăn đủ chất, chú ý những thức ăn giàu vitamin A, giàu caroten, nhiều đạm và dầu mỡ. Nên cho trẻ bú mẹ đủ thời gian và chú ý tiêm chủng phòng bệnh cho trẻ, nhất là bệnh sởi.

Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, nên bổ sung vào khẩu phần ăn cho trẻ nhằm đảm bảo đầy đủ các chất dinh dưỡng, các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin A như thịt, cá, trứng, sữa, gan động vật có vú, bơ, pho mát, các loại rau xanh, trái cây có màu vàng đậm, xanh đậm, đỏ đậm.

Cần sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau một cách đa dạng và phong phú, cách chế biến hấp dẫn và hợp khẩu vị sẽ giúp trẻ tăng hấp thụ.

Nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu vitamin A và caroten. Bữa ăn của trẻ cần cân đối và có đủ chất đạm, dầu mỡ giúp tăng hấp thụ và chuyển hóa vitamin A. Các loại thực phẩm giàu vitamin A bao gồm:

• Cà rốt
• Khoai lang
• Ớt chuông
• Cà chua
• Rau lá xanh đậm
• Bí đao
• Đu đủ
• Hải sản
• Dầu cá
• Sữa tươi nguyên chất

Vitamin A là loại vitamin tan trong chất béo nên bữa ăn cần có đủ dầu mỡ để tăng hấp thu và chuyển hóa vitamin A.

Không nên lạm dụng Vitamin A

Tùy vào giới tính, độ tuổi và giai đoạn mà cơ thể trẻ cần những lượng Vitamin A cần thiết, do đó cha mẹ cần bổ sung vitamin A cho trẻ một cách hợp lý, tránh tình trạng thừa hoặc thiếu Vitamin A.

Việc tự ý bổ sung Vitamin A quá mức cần thiết sẽ gây nhiều hệ lụy, ngộ độc, ảnh hưởng gan, thậm chí tử vong.

Cụ thể, người lớn nếu dùng vitamin liều cao trên 1.500.000 đơn vị/ngày, trẻ em trên 300.000 đơn vị/ngày sẽ nguy cơ ngộ độc cấp sau khi uống thuốc từ 4 – 6 giờ. Trường hợp dùng liều cao trên 100.000 đơn vị/ngày liên tục trong 10 – 15 ngày có nguy cơ ngộ độc mạn với các triệu chứng điển hình tiêu chảy, gan to, da đổi màu, tăng calci, phù. Trẻ nhỏ ngộ độc có nguy cơ tăng áp lực nội sọ, ù tai,…

Sử dụng vitamin A liên tục kéo dài gây hại cho gan, thậm chí có nguy cơ dẫn đến xơ gan. Chúng ta có nguy cơ tổn thương gan khi uống 15.000 – 40.000 đơn vị/ngày trong một năm, nếu sử dụng liều cao hơn, chỉ mất vài tháng sẽ ngộ độc.

Dù vitamin A có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể, song chúng ta không được tự ý sử dụng vitamin A một cách tùy ý. Nếu nghi ngờ trẻ thiếu hụt vitamin A, phụ huynh cần đưa đi khám bác sĩ chuyên khoa để xác định liều bổ sung phù hợp. 

Bên cạnh vitamin A, cha mẹ cũng cần bổ sung cho con các vi khoáng chất thiết yếu như kẽm, Lysine, crom, selen, vitamin B1,… để đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Việc bổ sung các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể đồng thời áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ.