Áp xe là biến chứng của viêm nhiễm kéo dài tạo thành các túi chứa mủ gây đau đớn cho bệnh nhân. Tình trạng này có thể bắt gặp ở nhiều bộ phần trên cơ thể gây ra nhiều đau đớn cho người bị. Vậy nguyên nhân và điều trị khi bị áp xe là gì?

Bị áp xe là gì?

Áp xe là tên gọi của một tổ chức viêm nhiễm, khu trú thành một khối mềm, bên trong chứa đầy mủ cấu tạo từ vi khuẩn, xác bạch cầu và các mảnh vụn.

Áp xe dễ dàng được nhận diện trên lâm sàng với các đặc điểm sau: là một khối mềm, lùng nhùng, da vùng áp xe thường nóng, đỏ, sưng nề, chạm vào thấy đau. Một số triệu chứng khác có thể thấy trên lâm sàng tùy thuộc vào vị trí của các ổ áp xe.

Áp xe có thể hình thành ở khắp các vùng trên của cơ thể. Được chia làm 2 nhóm chính:

• Áp xe tổ chức dưới da: bao gồm những khối áp xe dưới bề mặt da và niêm mạc như áp xe tay, áp xe da đầu, áp xe nách hoặc áp xe âm đạo,…
• Áp xe trong cơ thể: thường khó điều trị hơn như áp xe gan, áp xe ruột thừa, áp xe túi mật, áp xe phổi, áp xe não,…

Nguyên nhân gây ra áp xe

Nhiễm trùng là nguyên nhân trực tiếp phổ biến nhất gây ra áp xe. Các tác nhân nhiễm trùng gây bệnh bao gồm:

• Vi khuẩn: vi khuẩn xâm nhập vào mô dưới da hoặc các tuyến bài tiết, gây nên phản ứng viêm, hoạt hóa các chất hóa học trung gian và các tế bào bạch cầu. Sự tắc nghẽn chất tiết của các tuyến mồ hôi, tuyến bã là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển. Quá trình hệ miễn dịch cơ thể chống lại vi khuẩn sinh ra một chất lỏng gọi là mủ, chứa nhiều vi khuẩn và xác bạch cầu. Staphylococcus aureus là loại vi khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất ở nhiều khu vực trên thế giới, gây áp xe dưới da, áp xe màng cứng cột sống.
• Ký sinh trùng: tác nhân này thường gặp ở các nước đang phát triển hơn, có thể kể đến các loại như giun chỉ, sán lá gan, giòi,… Chúng thường gây áp xe bên trong các tạng của cơ thể như áp xe gan do sán lá gan.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh

Áp xe nông dưới da

Quan sát thấy một khối phồng, da bao phủ lên ổ áp xe đỏ, sưng nề vùng da xung quanh, khi sờ vào có cảm giác nóng, đau, lùng nhùng do chứa mủ bên trong. Triệu chứng đau gặp trong áp xe là do áp lực trong khối áp xe tăng. Khi nhiễm trùng lan rộng ra các mô sâu hơn, người bệnh có thể có sốt, mệt mỏi.

Áp xe bên trong cơ thể

Được phân loại áp xe sâu. Bệnh nhân gặp phải có triệu chứng toàn thân như sốt cao, rét run, ớn lạnh, môi khô, lưỡi bẩn. Toàn thân mệt mỏi, suy kiệt, hốc hác. Tùy theo vị trí của ổ áp xe, trên lâm sàng có thể gặp phải các triệu chứng khác như sốt cao rét run, đau tức vùng hạ sườn phải trong áp xe gan.

Một tổ chức áp xe nếu không được điều trị sẽ tiến triển nặng dần lên với tăng kích thước, đau nhiều hơn, xâm lấn rộng ra các mô xung quanh, cuối cùng có thể vỡ. Áp xe ở mô dưới da có thể vỡ ra da và chảy mủ ra bên ngoài, một số trường hợp còn tạo ra đường dò, phá hủy một vùng mô sâu rộng, gây khó khăn cho việc điều trị sau này. Các khối áp xe trong cơ thể cũng có thể vỡ vào ổ phúc mạc, gây viêm phúc mạc khu trú hoặc toàn thể, nặng hơn có thể dẫn tới nhiễm trùng máu.

Điều trị áp xe như thế nào?

Cách thức chữa trị bệnh này tùy thuộc vào nhiều yếu tố mà quan trọng nhất là phân biệt đây là loại áp xe mô bên dưới da hay nông hay sâu trong các bộ phận cơ thể:

• Trường hợp ở mô bên dưới da: cách tốt nhất là rạch dẫn lưu mủ ra bên ngoài. Khi dịch ngừng chảy, các bác sĩ sẽ dùng gạc cầm máu và băng bó vết thương.
• Trường hợp khối mủ nhiễm khuẩn nông nhỏ thì dịch sẽ tự chảy và khô không cần đến sự can thiệp của bác sĩ. Có thể dùng thêm các loại thuốc giảm đau như paracetamol, aspirin đối với bệnh nhân nhạy cảm và theo sự chỉ định của bác sĩ.
• Trường hợp áp xe sâu: bác sĩ sẽ tiến hành can thiệp ngoại khoa bằng cách rạch, dẫn lưu cho khối mủ nhiễm khuẩn kết hợp sử dụng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh phải được dùng dựa trên kết quả kháng sinh đồ, dùng thuốc sớm và đủ liều. Biện pháp rạch dẫn lưu mủ được tiến hành dưới sự điều phối của phương tiện chẩn đoán bằng hình ảnh như siêu âm.

Song song đó, những biểu hiện như sốt, đau sẽ được điều trị cùng lúc. Ngoài ra, sẽ loại bỏ dị vật nếu có trong ổ áp xe.

Phương pháp phòng ngừa áp xe

Áp xe là bệnh lý nguy hiểm nhưng bạn có thể phòng ngừa nó bằng việc áp dụng một số biện pháp đơn giản như:

• Vệ sinh cá nhân hàng ngày, rửa tay thường xuyên.
• Không sử dụng chung quần áo, khăn tắm, dao cạo hoặc các đồ dùng chăm sóc cá nhân.
• Không nên tự ý nặn mủ ra khỏi ổ áp xe vì dễ làm vi khuẩn lây lan sang các vùng da khác.
• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh, tích cực bổ sung vitamin và các loại khoáng chất để tăng cường hàng rào bảo vệ cơ thể
• Giảm cân hợp lý, khoa học nếu đang thừa cân hoặc béo phì.
• Hạn chế hút thuốc lá và rượu bia.
• Điều trị tốt các bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, lao hoặc ung thư,…

Khi phát hiện cơ thể có dấu hiệu mắc áp xe cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán bệnh. Tránh để lâu khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng gây nguy hiểm đến tính mạng.