Nhược cơ là một trong những bệnh lý thần kinh – cơ tự miễn. Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là tử vong do suy hô hấp cấp.

Nhược cơ là bệnh gì?

Bệnh nhược cơ là một loại bệnh lý tự miễn dịch dẫn đến rối loạn dẫn truyền tại các điểm nối thần kinh – cơ và làm giảm chức năng hoạt động của hệ cơ, với đặc tính là mỏi và yếu cơ vân, biểu hiện này tăng khi người bệnh gắng sức và giảm khi nghỉ ngơi.

Khi mắc bệnh, cơ thể sẽ sản sinh ra kháng thể chống lại quá trình gắn thụ thể Acetylcholine (AChR) ở màng sau Synap. Điều này làm giảm khả năng dẫn truyền thần kinh qua khe synap, biểu hiện bằng mỏi cơ, yếu cơ hoặc liệt vận động.

Nhóm cơ thường bị ảnh hưởng là các cơ vân, hoạt động theo ý muốn trong cơ thể như cơ mặt, cơ nhai, cơ vận nhãn, các cơ tứ chi, cơ hô hấp, đe dọa tính mạng vì suy hô hấp.

Nguyên nhân mắc bệnh

Bệnh học nhược cơ đặc trưng với tình trạng giảm hoặc mất sự liên tục trong việc dẫn truyền các xung động thần kinh đến các cơ tương ứng, gây nên triệu chứng yếu và liệt cơ trên lâm sàng. Các giả thuyết được đặt ra bao gồm:

• Sự xuất hiện các tự kháng thể phá hủy các thụ cảm của acetylcholin trên màng tế bào cơ ở màng sau synap. Vì thế xung động thần kinh dẫn truyền đến không được tế bào cơ tiếp nhận.
• Sự tồn tại các tự kháng thể kháng lại enzyme kinase: điều này cản trở sự hình thành và biệt hóa các thụ thể của acetylcholin.
• Các bệnh lý tuyến ức như u tuyến ức, tăng sản tuyến ức làm tăng sản xuất các tự kháng thể trong cơ thể tấn công các thụ thể của acetylcholin.

Các yếu tố khác

Yếu tố di truyền – có vẻ như yếu tố di truyền cũng góp phần vào cơ chế bệnh sinh của bệnh nhược cơ. Một số loại kháng nguyên bạch cầu ở người (HLA) có liên quan đến bệnh nhược cơ, bao gồm HLA- B8, DRw3 và DQw2. Bệnh nhược cơ dương tính với kháng thể MuSK có thể liên quan đến DR14 và DQ5.

Ngoài ra, người bệnh nhược cơ thường mắc các bệnh liên quan đến bệnh qua trung gian miễn dịch khác, chẳng hạn như lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, bệnh Graves và bệnh viêm tuyến giáp, và tiền sử gia đình mắc bệnh rối loạn tự miễn dịch.

Dấu hiệu của bệnh

Cơ mắt

Hơn 50% người bệnh mắc nhược cơ có biểu hiện ban đầu ở cơ mắt. Người bệnh thường có các dấu hiệu như:

• Sụp mi: biểu hiện một bên hoặc không đối xứng
• Nhìn đôi: Người bệnh nhìn 1 vật nhưng lại thấy 2 hình ảnh.
• Các biểu hiện khác: khó nhắm mắt hoàn toàn.

Khoảng 15% người bệnh nhược cơ thấy triệu chứng duy nhất ở mắt. Tuy nhiên, các triệu chứng có khả năng lan tới các cơ khác trong cơ thể trong vài tuần, vài tháng hay vài năm.

Cơ hầu họng

Cơ nhai thường bị ảnh hưởng và yếu rõ hơn khi nhai kéo dài (nhai mệt). Người bệnh thường xuyên thấy điều này xảy ra trong bữa ăn, đặc biệt là khi nhai thứ gì đó khó khăn như thịt bò. Khi bị yếu cơ nhai, người bệnh thường dùng bàn tay đặt dưới hàm để ngậm miệng.

Yếu cơ vùng hầu họng gây ra nuốt khó và nói khó. Giọng nói của người bệnh thay đổi nghe như giọng mũi khi yếu cơ vòm miệng, nặng hơn khi nói kéo dài. Ngoài ra, người bệnh có thể mắc phải tình trạng khó nuốt khi ăn uống, đặc biệt gây hít sặc suy hô hấp hoặc viêm phổi do thức ăn rơi vào phổi.

Cơ cổ và cơ tứ chi

Tình trạng yếu cơ có thể xuất hiện ở những bộ phận khác như cổ, tay, chân. Người bệnh thường có các dấu hiệu như:

• Gặp nhiều khó khăn khi giữ đầu ngẩng cao do yếu cơ duỗi cổ, trọng lượng của đầu lớn nên thường gây ra “hội chứng đầu rơi” đặc biệt vào cuối ngày.
• Khó thực hiện các hoạt động như nâng đồ vật, đứng dậy từ tư thế ngồi, leo cầu thang hay đánh răng.
• Dáng đi nặng nề, không linh hoạt.

Cơ mặt

Cơ mặt thường xuyên bị ảnh hưởng và khiến người bệnh có vẻ mặt vô cảm. Người thân có thể nhận thấy người bệnh “mất nụ cười” có yếu các cơ vòng môi.

Cơ hô hấp

Cơ hô hấp bị ảnh hưởng gây ra các dấu hiệu nghiêm trọng của bệnh nhược cơ. Yếu cơ hô hấp gây suy hô hấp. Suy hô hấp đang chờ cấp cứu là một tình huống đe dọa tính mạng được gọi là “cơn nhược cơ”. Tình huống này có thể xảy ra bất ngờ hoặc do các yếu tố khác thúc đẩy như phẫu thuật, nhiễm trùng hoặc một số thuốc giảm bớt ức chế miễn dịch.

Biến chứng của bệnh lý

Theo các chuyên gia, biến chứng nguy hiểm và đáng lo ngại nhất của nhược cơ chính là tình trạng suy hô hấp cấp do nhóm cơ hô hấp bị yếu hoặc liệt. Các nhóm cơ này gồm có cơ hoành, cơ thang, cơ liên sườn, cơ ức đòn chũm,… Với một vài trường hợp các cơ hô hấp bị liệt nặng hoặc liệt hoàn toàn, người bệnh có nguy cơ đe dọa đến tính mạng. Đặc biệt là khi không được điều trị kịp thời.

Ngoài ra, các biến chứng về viêm phổi cũng có thể xảy ra. Người bị bệnh nhược cơ cũng thường xuyên phải đối mặt với các trạng thái mệt mỏi, khó tập trung, giảm ăn uống, suy kiệt,… gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Cách điều trị bệnh nhược cơ

Nhược cơ là một bệnh mạn tính nhưng có thể điều trị được. Người bệnh có thể thuyên giảm các triệu chứng một cách bền vững và có đầy đủ các chức năng hoạt động. Mục tiêu chính điều trị nhược cơ là làm cho người bệnh giảm thiểu triệu chứng, tốt hơn nữa là làm giảm thiểu tối đa tác dụng phụ của thuốc.

Có 4 liệu pháp được sử dụng trong điều trị bệnh nhược cơ:

• Điều trị triệu chứng (ức chế Acetylcholinesterase) làm tăng lượng Acetylcholine (ACh) có sẵn tại synap thần kinh cơ.
• Các liệu pháp ức chế miễn dịch mạn tính (Glucocorticoid và các thuốc ức chế miễn dịch không phải Steroid) để nhằm mục tiêu điều hòa rối loạn miễn dịch.
• Điều trị phẫu thuật (cắt bỏ tuyến ức).
• Phương pháp điều trị điều hòa miễn dịch cấp nhưng tác dụng ngắn (thay huyết tương và truyền globulin miễn dịch (IVIG) tĩnh mạch).

Chế độ sinh hoạt và ăn uống cho người bệnh nhược cơ

• Chế độ ăn uống khoa học: Người bệnh nên bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể, đặc biệt trái cây và rau xanh. Trong đó, chuối và đu đủ là các loại trái cây chứa lượng kali dồi dào, giúp các cơ hoạt động tốt hơn.
• Tập luyện thể dục thể thao: Bạn nên xây dựng và duy trì thói quen tập luyện để rèn luyện thể chất, phát triển sức khỏe của các cơ.
• Luôn giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng và lo âu quá mức trong thời gian dài.

Phòng ngừa bệnh nhược cơ

Nhược cơ là bệnh tự miễn và chưa có biện pháp phòng ngừa bệnh. Tuy nhiên, việc duy trì sức khỏe tốt cũng giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Trong sinh hoạt hằng ngày, bạn nên lưu ý:

• Bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể, đặc biệt là trái cây và rau xanh.
• Duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc, dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn.
• Khi cơ thể có dấu hiệu bất thường, bạn nên chủ động đi khám bác sĩ để theo dõi tình trạng sức khỏe và kiểm soát bệnh lý (nếu có).
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe toàn diện.

Điều trị nhược cơ thường phức tạp, đòi hỏi sự kiên trì và hiểu biết đầy đủ từ người bệnh và bác sĩ. Tuy vậy, với sự phát triển của y học, người bệnh hiện nay nếu tuân thủ đúng phác đồ điều trị có thể sống gần như người bình thường. Vì thế, người bệnh nhược cơ nên giữ tinh thần thoải mái, vận động phù hợp, đặc biệt là hợp tác điều trị tốt với bác sĩ.