Bệnh lupus ban đỏ là một căn bệnh tự miễn có thể tác động đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể gây ra tác động xấu đến sức khỏe người bệnh.

Lupus ban đỏ là bệnh gì?

Lupus ban đỏ là một căn bệnh tự miễn mạn tính, không rõ nguyên nhân, bệnh gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể. Với trường hợp nặng, bệnh có thể đe dọa tới tính mạng của bệnh nhân.

Lupus ban đỏ được chia thành 2 thể chính là: Lupus ban đỏ dạng đĩa và lupus ban đỏ hệ thống. Từ “lupus” là một từ latin có nghĩa là chó sói, chỉ các vết ban đỏ đặc trưng ở mặt giống như hình vết cắn của chó sói’ từ “hệ thống” để chỉ việc bệnh gây ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể.

Bình thường, trong cơ thể chúng ta có hệ miễn dịch chống lại sự xâm nhập của các tác nhân lạ như là vi khuẩn, virus,… Nhưng trong các bệnh tự miễn nói chung và bệnh lupus ban đỏ nói riêng, hệ miễn dịch của cơ thể mất khả năng phân biệt quen – lạ, nó nhận diện các tế bào của cơ thể là yếu tố lạ và tấn công bằng cách sinh ra các kháng thể chống lại hầu hết các cơ quan.

Hiện, chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh lupus ban đỏ nhưng có thể kiểm soát được nếu điều trị đúng cách ngay từ đầu.

Theo thống kê, trong số các bệnh nhân bị lupus ban đỏ, 90% là nữ giới. Lứa tuổi thường gặp là từ 15 đến 50 tuổi và bệnh chiếm tỷ lệ 50/100.000 dân.

Nguyên nhân gây ra bệnh Lupus ban đỏ

Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa thể tìm ra những nguyên nhân chính xác gây ra căn bệnh Lupus ban đỏ. Tuy nhiên, những yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người thân như anh chị em ruột bị bệnh thì bạn sẽ có nguy cơ bị Lupus ban đỏ cao hơn những người khác tới 20 lần.
• Yếu tố môi trường bao gồm các loại hóa chất, một số tác nhân gây ra tình trạng nhiễm khuẩn và thậm chí ngay cả ánh nắng mặt trời cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Nội tiết: Bệnh thường gặp ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản.
• Các loại thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống động kinh, thuốc kháng sinh, thuốc điều trị huyết áp cũng là nguyên nhân khởi phát căn bệnh này. Đối với những trường hợp mắc bệnh do thuốc, bệnh nhân sẽ giảm triệu chứng bệnh khi ngừng thuốc.

Biểu hiện và ảnh hưởng của bệnh Lupus ban đỏ

Do là một bệnh hệ thống, lupus có biểu hiện hầu hết các cơ quan. Đồng thời, các triệu chứng của lupus ban đỏ hệ thống có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ sau nhiều tháng, nhiều năm.

• Da: Đây là triệu chứng thường dễ nhận thấy nhất. Có đến 3/4 số bệnh nhân tự thấy các ban đỏ nổi bất thường trên da. Trong đó, hồng ban có dạng hình cánh bướm ở mặt là một dấu hiệu rất đặc trưng của lupus. Ngoài ra, thương tổn trên da còn gặp ở những vùng hở khác như cổ, bàn tay,… Tổn thương da do lupus còn có dạng các bọng nước, dát xuất huyết. Niêm mạc trong miệng, vùng hầu họng dễ lở loét nhưng không đau. Tóc vàng, dễ gãy và rụng nhiều.
• Tim: Bệnh nhân có thể biểu hiện đau ngực, khó thở giống viêm cơ tim, màng tim. Đôi khi bệnh đã diễn tiến nặng, gây suy tim.
• Phổi: Triệu chứng của viêm phổi, viêm màng phổi cũng hay gặp và có thể suy hô hấp.
• Khớp: Viêm khớp là một biểu hiện rất hay gặp, làm cho bệnh nhân khó vận động và đi lại.
• Máu: Đa số người bệnh đều có thiếu máu từ mức độ nhẹ đến nặng với biểu hiện da xanh, niêm nhạt, môi tái, hạn chế khả năng gắng sức. Xét nghiệm huyết đồ thấy có thể giảm cả ba dòng tế bào máu: Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
• Thận: Viêm thận do lupus là một chẩn đoán thường gặp trong nhóm bệnh lý viêm thận tự miễn. Người bệnh đến khám có thể do tiểu đục, tiểu máu, phù toàn thân, tăng huyết áp. Xét nghiệm nước tiểu thấy bất thường và đôi khi có thể cần xác chẩn bằng sinh thiết thận.
• Tâm thần kinh: Một số bệnh nhân có biểu hiện rối loạn phương hướng, giảm tri giác, mất trí nhớ. Đôi khi có đau đầu dữ dội hay co giật toàn thân. Các triệu chứng tâm thần kinh có thể nặng thêm trong trường hợp dùng corticoid liều cao và kéo dài.

Ngoài ra, thực tế trên lâm sàng, phần lớn các bệnh nhân đến khám vì các biểu hiện không đặc hiệu như sút cân, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ âm ỉ, rụng tóc, viêm loét miệng kéo dài, đau các khớp nhỏ. Thậm chí nhiều trường hợp chỉ vì bị đau mỏi cơ, rối loạn kinh nguyệt.

Các triệu chứng của lupus thường diễn biến thành những đợt cấp tính, xen kẽ giữa những thời gian lui bệnh. Trong giai đoạn đầu của bệnh, các triệu chứng thường mơ hồ giống với nhiều bệnh lý khác cho nên kể từ lúc có những triệu chứng đầu tiên cho đến khi xác chẩn được bệnh thì có thể đã chậm trễ vài năm.

Sự nguy hiểm của bệnh Lupus ban đỏ

Bệnh lupus ban đỏ thường có diễn biến rất phức tạp theo từng đợt và đợt bệnh sau thường có xu hướng nghiêm trọng hơn đợt bệnh trước. Nếu không được áp dụng các phương pháp điều trị hợp lý, bệnh có thể ảnh hưởng đến toàn bộ các cơ quan trong cơ thể, thậm chí có thể gây tử vong.

Ngay cả khi bệnh không biểu hiện, lupus cũng có thể gây ra các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe sau này. Theo nghiên cứu có khoảng 10-15% những người mắc bệnh lupus sẽ tử vong do các biến chứng của bệnh lupus. Một nghiên cứu do Quỹ Lupus của Hoa Kỳ tài trợ cho thấy rằng về tổng thể, lupus nằm trong số 20 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ 5-64 tuổi.

Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Gây ra những vấn đề nghiêm trọng ở tim như viêm cơ tim, suy tim mạn tính, thậm chí là trụy mạch khiến bệnh nhân tử vong đột ngột.
• Gây thiếu máu, tăng nguy cơ chảy máu, đông máu, tắc mạch máu và viêm thành mạch.
• Gây khó thở, suy hô hấp cấp và những vấn đề nghiêm trọng tại phổi.
• Gây suy thận.
• Người bệnh có thể bị co giật, rối loạn tâm thần.
• Thiếu máu, xuất huyết não.
• Tình trạng nhiễm trùng tiến triển nhanh chóng gây nhiễm khuẩn huyết dẫn tới sốc, thậm chí là tử vong.

Điều trị bệnh Lupus ban đỏ

Bệnh lupus ban đỏ hệ thống không thể điều trị khỏi hoàn toàn, song có thể kiểm soát được bệnh nếu điều trị đúng cách. Trong đợt cấp của bệnh, bệnh nhân cần được nghỉ ngơi, đồng thời vẫn cần có một chế độ vận động hợp lý nhằm tránh tình trạng teo cơ, cứng khớp.

Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh lupus ban đỏ hệ thống gồm có:

• Thuốc chống viêm, giảm đau không steroid như: Ibuprofen, Aspirin, Naproxen, Nimesulide,… Các thuốc này có hiệu quả tốt với các triệu chứng ở cơ và khớp, tuy nhiên lại có tác dụng phụ là dễ gây viêm loét dạ dày tá tràng nên phải uống khi ăn no.
• Thuốc corticosteroid có tác dụng chống viêm mạnh hơn, song cũng có nhiều tác dụng phụ hơn nhóm thuốc trên. Thuốc chỉ được dùng trong trường hợp bệnh nặng, đã có tổn thương nội tạng. Các tác dụng phụ của thuốc thường gặp đó là: gây viêm loét dạ dày tá tràng, loãng xương, rạn da, tăng đường máu, tăng nguy cơ nhiễm trùng, ức chế tuyến thượng thận,… Vì vậy, thuốc được chỉ định uống một lần sau bữa sáng.
• Thuốc chống sốt rét như Hydroxychloroquine, Chloroquine có tác dụng tốt với các tổn thương ở da và khớp.
• Các loại thuốc ức chế miễn dịch như Cyclophosphamide (Endoxan), Azathioprine (Imuran), Cyclosporine (Sandimmun),… có rất nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Do đó chỉ sử dụng trong trường hợp bệnh nặng, bệnh nhân không đáp ứng với Corticosteroid đơn thuần.

Các triệu chứng của bệnh có thể đến và biến mất, không có ai dự đoán được lần bùng phát tiếp theo của bệnh, vì vậy người bệnh cần học cách chung sống hòa bình cùng lupus ban đỏ.

• Cần tránh tối đa tia tử ngoại trong ánh nắng mặt trời, bởi nó thường làm khởi phát hoặc làm nặng thêm các đợt cấp của bệnh.
• Tuyệt đối không được dừng thuốc đột ngột, đặc biệt là các thuốc corticosteroid, bởi việc làm này cũng là nguyên nhân gây ra đợt cấp của bệnh.
• Quản lý sức khỏe tâm thần: Tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm.
• Tập thể dục thường xuyên: Điều này làm giảm độ cứng của cơ bắp, ngăn ngừa loãng xương, giảm căng thẳng và bảo vệ tim mạch, giúp duy trì khả năng linh hoạt của khớp và có thể phòng ngừa bệnh tim và đột quỵ. Điều này không có nghĩa là tập quá sức. Chuyển từ vận động nhẹ sang vừa phải có các khoảng thời gian nghỉ ngơi.

Bệnh Lupus ban đỏ có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nhưng nếu phát hiện sớm, việc kiểm soát bệnh hiệu quả sẽ không quá khó khăn. Do đó, nên thường xuyên thăm khám định kỳ và nếu có biểu hiện bất thường hay đến các cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và chẩn đoán bệnh.