Thoái hóa khớp háng là một bệnh lý liên quan đến sự suy giảm chức năng của khớp háng do mô sụn bao phủ bề mặt xương trong khớp bị phân hủy và mất dần đi. Bệnh này thường xảy ra ở người cao tuổi và gây đau và khó khăn trong việc di chuyển.

Bệnh thoái hóa khớp háng

Khớp háng được cấu tạo từ một chỏm xương đùi hình cầu và một ổ chảo từ xương đùi, khung chậu. Hai bộ phận này được viền lớp sụn bao bọc và che phủ, giúp giảm cọ xát khi vận động.

Thoái hóa khớp háng là tình trạng lớp sụn khớp ở hai đầu khớp háng bị bào mòn theo thời gian, gây nên những cơn đau dai dẳng và ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống thường ngày của bệnh nhân. Nếu người bệnh không có biện pháp can thiệp, kiểm soát tốt ngay từ đầu, thoái hóa có thể gây biến dạng cấu trúc khớp háng dẫn đến tàn phế vĩnh viễn.

Các loại thoái hóa khớp háng

Thoái hóa khớp háng nguyên phát

Chiếm 50% trường hợp, hay gặp ở người trên 60 tuổi.

Thoái hóa khớp háng thứ phát

Được phân thành các dạng nhỏ sau:

• Thoái hóa khớp háng sau chấn thương như: Gãy cổ xương đùi, trật khớp háng hoặc vỡ ổ cối.
• Thoái hóa khớp háng sau biến dạng mắc phải coxa plana hoặc sau khi bị hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi.
• Thoái hóa khớp háng trên nền dị dạng cũ: Trật khớp háng, thiểu sản khớp háng,…

Nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp háng

• Tuổi tác cao: Khi tuổi càng lớn, tình trạng loãng xương trong cơ thể diễn ra càng nhanh chóng. Điều này lý giải vì sao người cao tuổi dễ bị thoái hóa khớp háng hơn.
• Chấn thương: Tai nạn lao động, té ngã, chấn thương thể thao… hoặc một số chấn thương khác ở khớp cũng là nguyên nhân dẫn đến thoái hóa khớp háng.
• Tiền sử bệnh về khớp: Nếu bệnh nhân đã từng mắc các bệnh lý về cơ xương khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, trật khớp háng, viêm khớp do lao… thì nguy cơ khớp háng bị thoái hóa là rất cao.
• Thừa cân, béo phì: Cân nặng vượt quá mức sẽ tạo lực ép lên khớp háng khiến vị trí này bị quá tải, một thời gian lâu sau đó người bệnh có thể bị thoái hóa khớp.
• Do bẩm sinh: Không ít trường hợp ngay từ khi trẻ mới chào đời, cấu tạo khớp háng hoặc xương chân đã dị dạng.
• Yếu tố khác: Thoái hóa khớp háng có thể là hệ lụy của một số biến chứng từ nhiều vấn đề sức khỏe mãn tính như bệnh gout, đái tháo đường, bệnh huyết sắc tố…

Những dấu hiệu của bệnh

• Bệnh nhân thường đi lại khó khăn, đi khập khiễng do khớp háng chịu trọng lực cơ thể nhiều nhất.
• Người bệnh bị đau vùng bẹn, sau đó lan xuống đùi, đôi khi có thể xuống khớp gối, ra sau mông hoặc vùng mấu chuyển xương đùi; đau tăng khi cử động hoặc đứng lâu.
• Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy mỏi và tê cứng khi vận động hoặc co duỗi khớp háng.
• Giảm biên độ vận động khớp háng, ảnh hưởng đến các động tác sinh hoạt hằng ngày như ngồi xổm, đi vệ sinh, buộc dây giày,…
• Xuất hiện những cơn đau nhói mỗi khi vận động xoay người, gập người hoặc dạng háng, khi nghỉ ngơi sẽ hết đau.
• Bước sang giai đoạn sau, những cơn đau xuất hiện dồn dập vào buổi sáng khi vừa thức dậy và đau mỏi hơn về chiều tối. Cơn đau xuất hiện khi người bệnh đột ngột đổi tư thế từ ngồi sang đứng, đau nhiều khi di chuyển. Về sau, bệnh nhân đau kể cả khi nghỉ ngơi, đặc biệt là khi thời tiết chuyển mùa.

Những biến chứng của bệnh

Có thể thấy, triệu chứng thoái hóa khớp háng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây tác động đến sức khỏe tinh thần của bệnh nhân. Nếu thoái hóa khớp háng không được điều trị tốt ngay từ đầu, bệnh có nguy cơ kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Mọc gai xương: Triệu chứng này là hệ quả do tình trạng bệnh thoái khớp háng kéo dài. Vì vậy, nếu nhận thấy khớp háng bị đau đớn, khó chịu khi vận động thì rất có thể đây là dấu hiệu cảnh báo các gai xương đã hình thành.
• Lệch trục khớp: Khớp háng rất dễ bị lệch khỏi vị trí ban đầu khi xảy ra tình trạng thoái hóa. Lớp sụn bị bào mòn nhanh chóng đẩy phần xương sang một bên và gây lệch trục.
• Thoát vị hoạt dịch: Thoái hóa khớp háng khiến chất dịch ở vị trí này bị thoát ra ngoài. Từ đó, bệnh nhân trở nên vô cùng đau đớn vì hai đầu xương thiếu chất dịch “bôi trơn” cho các cử động.
• Tê liệt vĩnh viễn: Lúc này bệnh đã tiến triển ở mức độ nặng khiến chỏm xương đùi và ổ cối bị biến dạng, các gai xương bám đầy quanh khớp,… gây biến chứng nghiêm trọng làm người bệnh mất khả năng vận động và không thể di chuyển.

Điều trị thoái hóa khớp háng

Thực tế, bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn. Thay vào đó, mục tiêu của những phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc:

• Kiểm soát tình trạng đau khớp dai dẳng
• Duy trì khả năng đi lại
• Giảm thiểu tàn phế
• Cải thiện chất lượng cuộc sống và giáo dục bệnh nhân
• Hạn chế độc tính cũng như tác dụng phụ của thuốc

Hiện nay, các cách điều trị hiệu quả thường được áp dụng có thể kể đến như sau:

Sử dụng thuốc giảm đau

Hầu hết người bị đau khớp háng do thoái hóa đều dùng thuốc giảm đau để xoa dịu triệu chứng khó chịu này. Một số thuốc chữa thoái hóa khớp háng thường được sử dụng là: thuốc kháng viêm không steroid, thuốc giảm đau Paracetamol, thuốc giãn cơ, thuốc tiêm trực tiếp, thuốc bôi ngoài da Voltaren Emugel.

Tuy nhiên, thuốc giảm đau không nên dùng lâu dài hay lạm dụng chúng, cần đảm bảo tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ khi áp dụng biện pháp này. Việc tự ý thay đổi liều lượng hoặc thời gian dùng thuốc có nguy cơ gây tổn hại đến thận, dạ dày và gan.

Thêm vào đó, bệnh nhân cũng nên lưu ý rằng uống thuốc không thể loại bỏ cơn đau hoàn toàn như nhiều người lầm tưởng. Thực tế, cơn đau chỉ được tạm thời đẩy lui và chắc chắn sẽ tái phát sau khi thuốc hết hiệu lực. Để điều trị triệt để nguyên nhân gốc rễ gây đau, bạn sẽ cần lựa chọn phương pháp điều trị đặc hiệu hơn.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương án cuối cùng người bệnh có thể lựa chọn nếu không đáp ứng tốt với các phác đồ điều trị trước đó hoặc khả năng vận động bị suy giảm đáng kể.

Các loại phẫu thuật thường được áp dụng để chữa thoái hóa khớp háng bao gồm:

• Cắt bỏ gai xương, từ đó hạn chế rủi ro biến dạng khớp hoặc chèn ép mạch máu và dây thần kinh.
• Thay khớp háng bán phần, thường dành cho trường hợp lớp sụn khớp ở chỏm xương đùi chỉ bị bào mòn một phần.
• Thay khớp háng toàn phần, bằng cách ghép khớp nhân tạo có chức năng tương tự khớp tự nhiên vào cơ thể, thường được chỉ định trong trường hợp người mắc bệnh trên 60 tuổi hoặc bệnh tiến triển tiêu cực, đi kèm với các triệu chứng có xu hướng ngày càng tệ hơn.

Mặc dù hiệu quả chữa trị của phẫu thuật rất cao nhưng thủ thuật này cũng kéo theo không ít rủi ro. Đặc biệt, với trường hợp thay khớp háng toàn phần, người bệnh có nguy cơ phải đối mặt với những vấn đề như nứt xương đùi, nhiễm trùng khớp háng, huyết khối tĩnh mạch sâu, lỏng hoặc trật khớp, tổn thương thần kinh xung quanh khớp háng,…

Trị liệu thần kinh cột sống (Chiropractic)

Thoái hóa thường đi chung với tình trạng sai lệch vị trí trong cấu trúc xương khớp. Để khắc phục vấn đề này, Trị liệu Thần kinh Cột sống (Chiropractic) được xem là một trong những giải pháp tối ưu nhất.

• Khi tiến hành liệu pháp trên, bác sĩ sẽ dùng tay với lực vừa phải để điều chỉnh lại những cấu trúc xương, khớp ở háng trở về đúng vị trí cấu tạo sinh học. Sức ép đè nặng lên các dây thần kinh xung quanh cũng theo đó được giải phóng, chấm dứt tình trạng đau mỏi, ngứa ran ở háng và chân.
• Đồng thời, dưới tác dụng của thao tác nắn chỉnh bằng tay, khi cơ thể trở về vị trí đúng, cơ chế tự làm lành vết thương của cơ thể cũng được kích hoạt. Nhờ đó, thương tổn do viêm xương khớp ở chỏm xương đùi sẽ dần dần được chữa lành. Triệu chứng đau nhức cũng được loại bỏ hoàn toàn mà không cần dùng thuốc hay phẫu thuật.

Thay đổi thói quen sinh hoạt

Bên cạnh những cách chữa thoái hóa khớp háng trên, việc thay đổi lối sống hàng ngày lành mạnh hơn cũng góp phần làm chậm quá trình bào mòn sụn khớp. Những thay đổi này có thể gồm:

• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao nhằm duy trì khả năng vận động cũng như tính linh hoạt của khớp, đồng thời giảm thiểu nguy cơ phát sinh biến chứng như tim mạch hay đái tháo đường…
• Lưu ý thay đổi tư thế khi vận động, làm việc để tránh gây thêm áp lực làm tổn thương khớp háng
• Tập vật lý trị liệu nhằm:
  • Tăng cường lưu thông máu đem dưỡng chất đến khớp háng
  • Duy trì và tăng cường tính linh hoạt của khớp
  • Nâng cao sức mạnh của các mô cơ xung quanh khớp háng
  • Cải thiện tư thế cũng như khả năng giữ thăng bằng của người bệnh
• Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh để làm giảm bớt áp lực lên khớp kháng, đồng thời làm chậm quá trình thoái hóa cũng như hạn chế rủi ro biến chứng xảy ra.

Chế độ dinh dưỡng cho người bị thoái hóa khớp háng

Để tình trạng bệnh nhanh chóng hồi phục, các bác sĩ thường khuyên bệnh nhân lựa chọn các loại thực phẩm như: 

• Xương, sụn động vật: Chứa lượng lớn Glucosamine, Chondroitin, hỗ trợ giảm đau và cải thiện hiệu quả tình trạng viêm khớp xương.
• Cá thu, cá ngừ, cá hồi: Bổ sung lượng Omega-3 và vitamin D dồi dào, có tác dụng giảm các triệu chứng viêm khớp, cứng khớp cũng như bảo vệ sức khỏe tim mạch.
• Các loại ngũ cốc, đậu hạt: Chất xơ trong những loại đậu, hạt nguyên chất chưa qua tinh chế giúp cải thiện nồng độ cholesterol và lượng đường trong máu, giảm viêm.
• Rau lá màu xanh đậm: Cải bó xôi, rau cải, rau ngót,… giàu vitamin B, C, D, K, Magie có tác dụng tăng cường đề kháng, giảm cơn đau khớp rất tốt.

Hạn chế những thực phẩm:

• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Hạn chế đồ chứa nhiều mỡ, đồ chiên nóng (khoai tây chiên, pizza, hành tây chiên, phô mai que, bánh rán…) bởi chúng không chỉ khó tiêu mà còn dễ gây tăng cân, dẫn đến nhiều bệnh lý, đáng kể nhất là bệnh tim mạch.
• Thức uống có gas, chứa cồn: Nước ngọt, nước có gas, bia, rượu thường chứa chất hủy hoại xương. Vì vậy, để bảo vệ hệ xương khớp bạn không nên sử dụng những loại đồ uống này.
• Thịt đỏ, nội tạng động vật: Các loại thực phẩm này có thành phần purin rất cao. Nếu tiêu thụ nhiều có thể làm tình trạng thoái hóa khớp háng trở nên nghiêm trọng hơn.

Mặc dù không thể phòng ngừa bệnh hoàn toàn nhưng duy trì cân nặng khỏe mạnh sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ thoái hóa. Ngoài ra, tập thể dục thể thao cũng là điều cần thiết để tăng cường sức khỏe cho các mô cơ xung quanh khớp, nhờ đó hỗ trợ ngăn ngừa quá trình bào mòn sụn khớp xảy ra.