Tình trạng lắng đọng canxi gây ra các cơn đau khớp cấp tính, với các triệu chứng như sưng, nóng, đỏ tại vị trí khớp viêm. Đây là những triệu chứng điển hình của bệnh gút, vì thế, pseudogout được gọi là bệnh giả gút.

Lắng đọng canxi là gì?

Lắng đọng canxi hay còn gọi là bệnh giả gout (pseudogout) là tình trạng lắng đọng của các tinh thể CPPD (pyrophosphate dihydrat) bên trong hoặc bên ngoài khớp gây ra các cơn đau khớp cấp tính, với các triệu chứng như sưng, nóng, đỏ tại vị trí khớp viêm.

Sự lắng đọng tinh thể tại các khớp sẽ gây nên tình trạng viêm khớp và từ đó dẫn đến cơn đau gút. Cơn đau khớp cấp của bệnh giả gút có thể đến từ sự giải phóng tinh thể canxi vào dịch khớp, đồng thời thu hút các tế bào bạch cầu. Ở bệnh giả gút, người bệnh sẽ không xuất hiện các hạt tophi. Đây cũng là đặc điểm phân biệt 2 loại bệnh viêm khớp này.

Bệnh có thể xảy ra với bất kỳ ai, thuộc mọi độ tuổi. Tuy nhiên, những người lớn tuổi sẽ dễ bị mắc bệnh hơn nhóm người trẻ tuổi. Thống kê cho thấy, có 3% người 60 tuổi và 50% người 90 tuổi xảy ra hiện tượng lắng đọng canxi.

Các dạng bệnh

Bệnh lắng đọng canxi apatit

• Apatit chính là khoáng chất căn bản của xương và răng. Sự tích tụ bất thường của Apatit là yếu tố quan trọng trong chứng khớp vai Milwaukee, một bệnh phá hủy khớp của người già xảy ra ở khớp vai và khớp gối.
• Các tinh thể apatit nhỏ, lắng đọng tạo thành các khối có thể có màu tím khi nhuộm Wright và màu đỏ sáng khi nhuộm alizarin red S. Để xác định được tinh thể này đòi hỏi kính hiển vi điện tử hoặc nhiễu xạ tia X.

Bệnh lắng đọng canxi oxalat

• Tinh thể canxi oxalat có thể bị lắng đọng ở khớp tiên phát do nhiễm độc oxalat (hiếm gặp) hoặc thứ phát do một biến chứng của bệnh thận giai đoạn cuối. Biểu hiện lâm sàng tương tự như bệnh gout và bệnh lắng đọng CPPD.

Nguyên nhân gây lắng đọng canxi

Nguyên nhân của bệnh lắng đọng tinh thể CPPD cho đến nay vẫn được biết chưa rõ. Bệnh này thường liên quan đến các tình trạng khác, chẳng hạn như chấn thương khớp (bao gồm cả phẫu thuật), hạ magie máu, bệnh gout, bệnh thừa sắt (hemochromatosis) và tuổi già. Điều đó cho thấy tình trạng lắng đọng các tinh thể CPPD là thứ phát sau quá trình thoái hóa hoặc những biến đổi về chuyển hóa ở các mô bị tổn thương.

Trong một số trường hợp có yếu tố gia đình, thường là di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, với các biểu hiện của bệnh xuất hiện hoàn toàn ở tuổi 40.

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng protein ANK là một yếu tố quan trọng trong việc sản xuất quá mức pyrophosphat ngoại bào, làm thúc đẩy sự hình thành tinh thể CPPD. Protein ANK như là một chất vận chuyển pyrophosphat nội bào ra ngoại bào, nơi hình thành các tinh thể CPPD.

Ngoài ra, hiện tượng lắng đọng canxi có liên quan đến một số tình trạng sức khỏe, được xem là yếu tố nguy cơ gây ra bệnh viêm khớp giả gút, gồm:

• Người từng bị các bệnh lý về tuyến giáp
• Người bị thiếu hụt Magie
• Người bị thừa nồng độ Calci
• Người bị thừa sắt
• Người có người nhà từng bị bệnh giả gút.

Các dấu hiệu của lắng đọng canxi ở khớp

Tình trạng lắng đọng canxi ở khớp có thể gây viêm khớp cấp, bán cấp hoặc mạn tính, thường là ở khớp gối hoặc các khớp lớn khác ở ngoại vi. Vì vậy tình trạng lắng đọng canxi ở khớp có thể giống với nhiều loại viêm khớp khác.

Cơn đau cấp này thường xảy ra đột ngột, và kéo dài từ vài giờ đến 3 – 10 ngày. Những triệu chứng đi kèm với cơn đau cấp giả gút là:

• Sưng tấy
• Nóng, đỏ tại khớp viêm
• Hạn chế vận động của khớp
• Một số trường hợp có sốt kèm theo

Các cơn đau cấp tính đôi khi tương tự như bệnh gút nhưng thường ít nghiêm trọng bằng. Có thể không có triệu chứng của bệnh lắng đọng tinh thể CPPD giữa các cơn đau cấp hoặc các triệu chứng chỉ ở mức độ nhẹ và diễn ra liên tục ở nhiều khớp, giống như bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa khớp.

Với các cơn đau riêng lẻ của bệnh lắng đọng tinh thể CPPD cấp tính thường có tiên lượng là rất tốt. Tuy nhiên, tình trạng viêm khớp mãn tính có thể xảy ra gây hủy hoại khớp nặng đôi khi xảy ra tình trạng tương tự bệnh khớp thần kinh (bệnh khớp Charcot).

Điều trị lắng đọng canxi

Điều trị tình trạng lắng đọng canxi ở khớp bằng:

• Tiêm nội khớp corticosteroid
• NSAIDs
• Duy trì colchicin

Để giảm các triệu chứng của tràn dịch cấp tính bác sĩ có thể tiến hành hút dịch và tiêm corticosteroid dạng este vi tinh thể vào ổ khớp.

• Indomethacin, naproxen, hoặc một thuốc chống viêm không steroid (NSAID) khác được dùng ở liều kháng viêm thường chặn đứng các cơn cấp tính nhanh chóng.
• Colchicin điều trị các cơn đau cấp tính tương tự như bệnh gút. Colchicin 0,6 mg uống 1-2 lần/ngày có thể làm giảm tần suất tái phát các đợt cấp tính.

Cần lưu ý rằng, điều trị bảo tồn luôn được áp dụng song song với mọi phương pháp điều trị bệnh giả gút. Vì không có phương pháp nào tiêu giảm canxi lắng đọng tại khớp. Điều trị bảo tồn đóng vai trò giúp người bệnh kiểm soát tốt sức khỏe cơ xương khớp, giảm mức độ đau mỗi khi bùng phát, hạn chế tần suất đau khớp.

Cách phòng ngừa bệnh

Xây dựng một lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng khoa học là một trong những yếu tố hàng đầu để phòng ngừa bệnh. Những cách xây dựng nền sức khỏe tốt cũng như duy trì được chức năng cơ xương khớp gồm:

• Ăn uống cân bằng các chất. Đồng thời, bổ sung omega 3 (từ cá hoặc thực phẩm chức năng). Omega 3 là một chất béo không bão hòa rất cần thiết cho cơ thể. Giúp giảm tình trạng viêm, phòng ngừa tình trạng thoái hóa cũng như hạn chế một số bệnh lý tự miễn có thể dẫn đến bệnh giả gout.
• Tập luyện thể dục đều đặn giúp tăng cường độ linh hoạt của khớp, gia tăng sức mạnh của các cơ quanh khớp và duy trì sức khỏe tổng quan ở mức ổn định.
• Kiểm soát tốt cân nặng. Việc cơ thể ở trạng thái thừa cân béo phì luôn là một yếu tố rủi ro gây ra nhiều loại bệnh lý, bao gồm cơ xương khớp. Các khớp xương luôn phải chịu một áp lực lớn mỗi ngày nếu trọng lượng cơ thể quá cao. Đó là lý do khiến người thừa cân béo phì dễ bị viêm khớp, đau khớp cấp tính hơn người có cân nặng được kiểm soát tốt.
• Tránh chấn thương, đặc biệt đối với người là vận động viên thể thao và người lao động tay chân.

Khi có dấu hiệu của bệnh lý về lắng đọng canxi ở khớp hoặc cơ xương khớp, người bệnh nên tới các cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn về việc điều trị. Không nên để tình trạng này kéo dài, bởi để lâu có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.